Müşterek Sigorta Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Bir mal ya da hizmet alımı sırasında o mal ya da hizmet üzerinde oluşabilecek rizikonun göz önünde bulundurulması gerekir. Oluşabilecek hasar göz önünde bulundurulduğunda, bu hasarların karşılanması için malın güvence altına alınması gerekir. Ancak bazı risklerin ödemesi, tek bir sigorta şirketi aracılığıyla gerçekleştirilemeyebilir. Tam da bu noktada müşterek sigorta, risk sonunda meydana gelen toplam tutarın sigortalı ve sigortacılar arasında pay edilmesidir.

Bu yazımızda müşterek sigortanın ne olduğunu ve nasıl hesaplandığını ele alacağız. Ayrıca deprem durumunda göz önünde bulundurulan müşterek sigorta oranının ne olduğunu ve müşterek sigorta ile çifte sigortanın farklarını inceleyeceğiz. 

Müşterek Sigorta Nedir?

Müşterek sigorta, bir mal ya da hizmet için verilen teminat kapsamında belirlenen risklere karşı, ilgili mal ya da hizmetin birden fazla sigortacı aracılığıyla güvence altına alınmasıdır. Bu sigortada, meydana gelen hasarın bir kısmını ya da belirli bir yüzdesini sigortalı kişi ya da kurum üstlenir. Müşterek sigortada yüksek zarar riski bulunan ve tek bir sigorta şirketi tarafından üstlenilmesi istenmeyen rizikolar, sigortanın himayesi altında tutulur. 

Müşterek sigorta sisteminde her sigortacı, üstlendiği tutar üzerinden ortak bir poliçeye imza atar. bu poliçede her şirketin kendine ait olan payı belirtilir. Dolayısıyla riziko gerçekleştiğinde, şirketler, kendi üstlendikleri pay kadar ödeme gerçekleştirir. Yani müşterek sigortada sigortacılardan her biri, sigorta ettiği bedelin oranı üzerinden sorumlu olduğu için kendi sözleşmesinde yazan tutara kadar ödeme yapar. Bu durumda sigortalı olan tarafın uğradığı zarardan fazla para istemesi mümkün değildir. 

Müşterek Sigorta Nasıl Hesaplanır?

Müşterek sigorta hesaplama işleminde öncelikle müşterek sigorta oranı bilinmelidir. Bu oranı ise maksimum %40 seviyesinde olabilir. Müşterek sigorta oranı, sigortacının ödemekten muaf olduğu oran olarak bilinir. Hesaplama işlemi sırasında sigortalının ve sigortacının ödemesi gereken tutarlar bulunur.

Örneğin müşterek sigorta oranı %25 olan bir sigorta poliçesinde sigortacı tarafından karşılanacak miktar %25 seviyesindedir. Bu sigorta poliçesinde yer alan mal üzerinde riziko gerçekleştiyse ve bu riziko oranı 60.000 TL ise, sigortacının ödemesi gereken zarar tutarı %75’e tekabül eder. Bu durumda 60.000 TL’nin %75’i 45.000 TL’dir. Geri kalan 15.000 TL ise sigortalı tarafından karşılanması gereken %25’lik müşterek oranıdır. 

Deprem Müşterek Sigorta Oranı Nedir?

Deprem müşterek sigorta oranı, sigorta bedelinin %20'sinin sigortalı üzerinde kalması ve meydana gelecek hasarlarda sigortalının bu orana eşdeğer olan tutarı ödemesi etmesi kaydıyla poliçeye eklenen orandır. Bu oranın belirlenmesinin ardından sigortalı, kendi üzerinde tuttuğu kısmı tekrar sigorta ettiremez. Oran ve tarife fiyatları belirlendikten sonra, taraflar arasında belirlenen müşterek sigorta oranının karşılığında indirim veya artırımlar yapılır. Ancak sigortalının üzerinde kalan kısım için belirlenen tutarın sigorta bedeline oranı %60'ı, tarife fiyatlarından yapılacak indirim oranının da %50'yi aşmaması gerekir.

Sigorta edilen riskin sigortalı ve sigortacı arasında bölüştürülmesine koasürans denir. Bu durumda deprem müşterek sigortasında koasürans oranları aşağıdaki gibidir;

Müşterek Sigorta ve Çifte Sigorta Farkı Nedir?

Müşterek sigorta ve çifte sigorta arasındaki fark aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Müşterek Sigorta Hangi Durumlarda Tercih Edilir?

Müşterek sigortanın tercih edildiği bazı durumlar vardır. Bu durumlar aşağıdaki gibidir;

1. Değeri Yüksek Olan Varlıkların Sigortalanmasında: Bazı varlıkların tutarı tek bir sigorta şirketi tarafından üstlenemeyelir. Bu durumda geçerli meblağların karşılanması amacıyla birden fazla sigortacı gerekir. Dolayısıyla değeri yüksek olan varlıkların sigortalanması için müşterek sigortaya başvuru yapılabilir. Örneğin bir sigortalı, fabrika kurabilmek için müşterek sigortaya ihtiyaç duyabilir. 
2. Aynı Hasarın Meydana Gelmesine Sebep Olan Durumunda: Aynı hasarın meydana gelmesine sebep olan durumlar, müşterek sigortanın tercih edilmesine neden olur. Bu durumda sigortalı, riski dağıtmaya ihtiyaç duyar ve müşterek sigortaya başvurabilir.
3. Sigorta Şirketinin Teminat Kapasitesini Aşması Durumunda: Sigorta şirketleri bazı durumlarda riziko için teminat verebileceği maksimum kapasiteyi aşabilir. Dolayısıyla teminat ihtiyacının karşılanması adına diğer şirketlerle ortaklık kurulabilir ve bunun için müşterek sigortaya ihtiyaç duyulur.
4. Düzenlemeler Gereği Oluşan Şartlarda: Devlet ihalelerinde ya da yüksek tutarlı projelerde hukuki düzenlemelerden dolayı müşterek sigortanın yapılması zorunluluk haline getirilebilir. 

Müşterek Sigorta Neden Önemlidir?

Müşterek sigorta, oluşabilecek rizikoların karşılanması ve yönetilmesi açısından son derece önemlidir. Bu sigorta türünde riziko, birden fazla sigorta şirketi tarafından üstlenir ve hasarın oluşabilme riskine karşı önlem alınır. Dolayısıyla hasar durumunda yalnızca bir şirketin iflas etme oranında düşüş yaşanır. Ayrıca bu sigorta türünde bir mal ya da hizmet, birden fazla şirketin himayesi altında toplanır. Böylelikle sigortalı olan taraf güvenli bir teminat edinir. Müşterek sigortada sigortalının ödeyeceği prim tutarından indirim uygulanır. Uygulanan indirimin ardından rizikoya karşı önlem alınır ve sigortalının ödemesi gereken tutar azalır. 

Müşterek sigorta, sigorta şirketlerinin de piyasada yaşanabilecek olumsuzluklara ve risklere dahil olmasında etkili bir görev üstlenir. Bu durumda şirketler piyasa içerisinde aktif role sahip olduğu için işbirliğinin artması ve uzmanlık paylaşımlarının çoğalması gözlemlenebilir. Özellikle yüksek tutarlı varlıklar için yapılan girişimlerde ve yürütülen proje bazlı işlerde hem sigortalı olan tarafın hem de sektörün zarar görmesi engellenir. 

Deprem Sigortalarında Müşterek Sigorta Kullanımı Neden Önemli?

Deprem sigortalarında müşterek sigorta kullanımı, mali menfaatin korunması açısından son derece önemlidir. Çünkü ilgili taşınmaz varlığın üzerinde birden fazla taraf hak sahibi olabileceği için tüm taraflar kendi hakkını güvence altına alarak korumalıdır. Ayrıca deprem sonucunda oluşabilecek zararın belirli miktarda taraflara bölünmesi açısından da müşterek sigorta uygulanır. 

Deprem sigortalarında uygulanan müşterek sigorta, depremin ardından meydana gelen rizikonun hangi taraf üzerinden ödenmesi gerektiğini de belirlemeye yardımcı olur. Bu durumda hukuki anlamda yaşanabilecek olumsuz durumlar kolay bir şekilde engellenebilir. Değeri yüksek olan varlıklar üzerinde oluşabilecek riziko, yalnızca bir sigorta şirketi tarafından üstlenilemediği için riskin paylaştırılması gerekir. Deprem meydana geldikten sonra oluşan hasar ise yine tarafların imzaladığı poliçe üzerindeki tutar üzerinden karşılanır. 

Müşterek Sigorta İle Tazminat Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Müşterek sigorta ile tazminat paylaşımı yapılırken öncelikle meydana gelen hasarın tutarı belirlenir. Yapılan hesaplamanın ardından sigortacılar, poliçede yazan oranlar üzerinden kendi üzerine düşen zararı öderlerler. Bu işlem, zarar durumunun oluşmasının ardından gerçekleştirilir. Ayrıca sigortalı olan taraf da kendi üzerine düşen oran üzerinden ödeme geçerleştirir. Yani sigortalı, zararın tamamını sigortacıdan talep etme hakkında sahip değildir. 

Müşterek sigorta imzalanırken sigorta şirketlerinin riziko oranları, sözleşmede açık bir şekilde belirtilmelidir. Poliçede yazan tutarlar, ödeme yükümlülüklerinin bilinmesi noktasında yardımcı olduğu için poliçede yazan tutar ve hasarın niteliğine göre ödeme yapılır. 

Müşterek Sigorta ile Tazminat Paylaşımı Örneği:

1. Müşterek Sigortaya Tabi Tutulacak Binanın Mali Değeri: 2.000.000
2. Yangın Sonucunda Oluşan Zarar: 500.000 TL
3. Sigorta Şirketlerinin Müşterek Oranları: Z Sigorta: %60 - T Sigorta: %40
4. Tazminatın Paylaşım Durumu;

• Z Sigorta için; 500.000 TL x %60 = 300.000 TL
• T Sigorta için; 500.000 TL x %40 = 200.000 TL

Ticari Sigortalarda Müşterek Sigorta Nasıl Uygulanır?

Ticari sigortalarda müşterek sigorta uygulaması, rizikonun büyüklüğüne göre pay edilir. Yanlış, ticari şirketin varlık değerinin yüksek olması halinde bir sigorta şirketi tüm riski kendi üzerine almak istemeyebilir. Bu durumda işletmenin tek bir poliçe kapsamında birden fazla sigorta şirketi ile anlaşması gerekir. (Ör; poliçe kapsamında hem T şirketi hem de K şirketi ile anlaşma yürütülebilir. 

Tarafların poliçeyi imzalanmasının ardından hasar meydana gelmişse, alan üzerinde ekspertiz çalışması yapılır ve hasarın toplam tutarı belirlenir. Tutar belirlemesi yapıldıktan sonra ise poliçede imzası bulunan şirketler ya da sigortacılar, kendi ödemesi gereken tutar kadar ödeme gerçekleştirir.