Ortalama Vade Hesaplama Aracı 2025 | Çek, Senet, Kredi

Ortalama vade hesaplama aracımız ile 2025 yılında çek, senet, kredi ve fatura ortalama vade hesaplama işlemlerini hızlı bir şekilde gerçekleştir!

Ortalama vade hesaplama işleminde her tahvilin vade süresi, portföydeki ağırlığıyla dikkate alınır. Bunun için her tahvilin vade süresi ile yatırım tutarı çarpılır ve ardından bu değerlerin toplamı tüm portföy büyüklüğüne bölünür. Böylelikle ortalama vade hesaplanabilir. Hesaplama işlemi için öncelikle vade şeklinin ve ödeme sayısının belirlenmesi gerekir. Vade şekli, vade sonu tarihi ya da gün cinsinden vadenin girilmesi olmak üzere iki farklı türde belirlenebilir. Ardından belirlenen vadenin şekline göre vade tutarları girilir ve hesaplama işlemi tamamlanır.

Ortalama vade hesaplama işlemi ile likiditenin sağlanması, risk yönetiminin gerçekleştirilmesi ve finansal planlamanın oluşturulması mümkündür. Bu hesaplama işlemi, şirketlerin ya da bireylerin borçlarına ilişkin vadelerini takip edebilmelerine ve böylece nakit akışını daha kolay bir şekilde yönetebilmelerine yardımcı olur.

Ortalama vade hesaplama formülü aşağıdaki gibidir;

• Ortalama Vade = Σ ( Tutar x Vade Günü ) ÷ Toplam Tutar

• Vade Günü = Vade Tarihi - Mevcut Günün Tarihi

Çek ortalama vade hesaplama, birden fazla çekin farklı vade tarihlerine ve tutarlarına göre ağırlıklı ortalamasının alınması işlemidir. Bu işlem ile çeklerin genel olarak ne zaman ödeneceği net bir şekilde belirlenebilir. Hesaplama işlemi öncesinde her bir çekin vade tarihi ve tutarı girilmelidir. Ardından çeklerin vade tarihine ve vade tutarına göre çarpma işlemi yapılır ve çarpımların sonucu toplanarak çekin toplam tutarına bölünür. Ardından çıkan sonuç, ortalama vade süresine kadar günün bordro tarihine eklenir.

Çek Ortalama Vade Hesaplama Formülü ve Yöntemi:

• Çekin Ortalama Vade Süresi (gün) = (1. Vade Günü × Tutarı + 2. Vade Günü x Tutarı + n.. Vade Günü x Tutarı ) / Toplam Çek Tutarı

Elde edilen bu gün sayısı, bordro tarihine eklenerek ortalama vade tarihi bulunur:

• Çekin Ortalama Vade Tarihi = Bordro Tarihi + Ortalama Vade Süresi

Örnek;

Aşağıda farklı vadelerde ve tutarlarda düzenlenmiş dört adet çeke ait bir hesaplama örneği yer almaktadır.

1. İlk adımda, tüm vadeler ilk çekin vade tarihine göre gün cinsinden hesaplanır.

   Aşağıda çek hesaplama örneğini bulabilirsiniz:

   • 15.01.2025 (referans tarih): 1. çek – 200.000 TL → 0 gün

   • 20.02.2025: 2. çek – 150.000 TL → 35 gün

   • 18.03.2025: 3. çek – 250.000 TL → 63 gün

   • 10.04.2025: 4. çek – 100.000 TL → 85 gün

2. Gün sayılarının belirlenmesinin ardından ağırlıklı toplam hesaplama adımına geçilir:

   • (0 × 200.000) + (35 × 150.000) + (63 × 250.000) + (85 × 100.000) = 29.500.000

3. Toplam geri ödeme tutarı hesaplanır:

   • 200.000 + 150.000 + 250.000 + 100.000 = 700.000

4. Ortalama vade gün sayısı hesaplanır:

   • 29.500.000 / 700.000 = 42,14

Bu örnekte ortalama vade süresi yaklaşık 42 gündür. Yani 15.01.2025 tarihinden itibaren 42 günlük süre ile vade 26.02.2025’tir. Toplam geri ödeme tutarı ise 700.000 TL’dir.

Senet ortalama vade hesaplama işleminde birden fazla senedin ortalama vade gün sayısı hesaplanır ve çekin toplam tutarına bölünür. Ardından vade baz tarihi (vadenin hesaplanmaya başlayacağı tarih) ile ortalama vade günü toplanır ve senetlerin ortalama vade tarihi bulunur. Bu işleme ait formül ise şu şekildedir:

• Ortalama Vade Günü = ( İlk çekin vade günü x Tutarı + İkinci çekin vade günü x Tutarı + n. çekin vade günü x Tutarı ) / Çeklerin Toplam Tutarı

• Ortalama Vade Tarihi = Vadenin Hesaplanmaya Başlayacağı Tarih + Ortalama Vade Günü

Kredi ortalama vade hesaplama işlemi; kullanılan kredilerin miktarına, bu kredilerin ödeme sürelerine ve ödeme planlarına göre gerçekleştirilir. Ancak hesaplama yöntemleri, kullanılan kredinin türüne ve sayısına göre değişiklik gösterebilir. Bu işlem genel olarak bir bireyin ya da işletmenin sahip olduğu kredi borçlarını ne kadar sürede geri ödeyeceğini gösterir. En yaygın kullanılan kredi ortalama vade hesaplama formülü aşağıdaki gibidir;

• Ortalama Kredi Vadesi = Toplam Kredi Süresi / Kredi Sayısı

Bu formül, birden fazla kredinin kullanılması durumunda tercih edilir. Örneğin 6 ay, 12 ay ve 24 ay vadeli üç farklı kredi alındıysa, ortalama vade hesaplaması aşağıdaki gibi yapılabilir;

• ( 6 + 12 + 24 ) / 3 = 14 ay

Ancak her bir kredinin tutarı farklı ise ağırlıklı ortalama vade hesaplaması yapılmalıdır. Bu yöntem ile her kredinin tutarı, kendi vade süresi ile çarpılır ve bulunan değerler toplanır. Çıkan sonuç, toplam kredi tutarına bölünür ve ortalama kredi vadesi bulunur.

Örnek:

• 50.000 TL → 6 ay,

• 100.000 TL → 12 ay,

• 150.000 TL → 24 ay

• Çekilen Toplam Kredi Tutarı = 300.000 TL

Hesaplama:

• ( 50.000 x 6 ) + ( 100.000 x 12 ) + ( 150.000 x 24 ) = 5.100.000

• Ortalama Vade = 5.100.000 / 300.000 = 17 ay

Bazı durumlarda ise ortalama vade süresi kredi tutarı ve aylık taksit miktarı üzerinden de hesaplanabilir. Bu işlem sırasında kredi tutarı, aylık taksit miktarına bölünebilir. Ancak bu yöntem genel olarak sabit faizli ve eşit taksitli bir kredi çekildiğinde kullanılabilir.

Örnek:

• Kredi Tutarı = 200.000 TL

• Aylık Taksit Miktarı = 20.000 TL

• Ortalama Vade = 200.000 / 20.000 = 10 ay

Fatura tarihine göre ortalama vade hesaplaması çeşitli yöntemler ile yapılabilir. Bu yöntemler arasında basit ortalama, ağırlıklı ortalama ve medyan vade hesaplama yöntemleri yer alır.

Bu yöntemlerin detaylı açıklaması ve örnekleri aşağıdaki gibidir;

1. Basit Ortalama Yöntemi

   Bu yöntemde, belirli dönemlere ait tüm faturaların vade süreleri toplanır. Toplama işleminin ardından çıkan sonuç, toplam fatura sayısına bölünür. Formül ise şu şekildedir;

   • Ortalama Vade = ( Faturaların Toplam Vade Süreleri ) / ( Toplam Fatura Sayısı)

   Örnek:

   5 adet fatura için belirlenen vade süreleri sırasıyla 20, 30, 45, 50 ve 60 olsun. Bu durumda;

   • Ortalama Vade = ( 20 + 30 + 45 + 50 + 60) / 5

   • Ortalama Vade Süresi = 205 / 5 = 41 gün

2. Ağırlıklı Ortalama Yöntemi

   Bu yöntemde her bir faturaya ait vade süresi, fatura tutarı ile çarpılır. Formül ise şu şekildedir;

   • Ağırlıklı Ortalama Vade = ( Toplam ( Vade Süresi x Fatura Tutarı ) ) / ( Toplam Fatura Tutarı)

   Örnek:

   5 adet fatura için belirlenen vade süreleri sırasıyla 20, 30, 45, 50 ve 60 olsun. Bu durumda;

   1.Fatura: 1.000 TL → 20 gün,

   2.Fatura: 500 TL → 30 gün,

   3.Fatura: 1.500 TL → 45 gün,

   4.Fatura: 2.000 TL → 50 gün,

   5.Fatura: 2.500 TL → 60 gün.

• Ağırlıklı Ortalama Vade = ( ( 20 x 1.000) + ( 500 x 30 ) + ( 1.500 x 45 ) + ( 2.000 x 50 ) + ( 2.500 x 60 ) )

• = ( 20.000 + 1.500 + 67.500 + 100.000 + 150.000 ) / 7.500

• = 339.000 / 7.500 = 45,2 gün

3. Medyan Vade Yöntemi

   Bu yöntem, vade sürelerinin sıralaması ve ortada kalan vadenin alınması ile hesaplanır. Böylelikle daha yüksek değerlerin etkisi azaltılır ve daha dengeli bir ortalama alınır. Hesaplama adımları ise aşağıdaki gibidir;

   1. Vade süreleri küçükten büyüğe doğru sıralanır.

   2. Ortada kalan değer bulunur.

   3. Ortada kalan sayılar çift ise, bu iki değerin ortalaması alınır.

   Örnek:

   Vade süreleri 30, 20, 45, 50 ve 60 olsun. Sıralama şu şekilde olmalıdır;

   • Sıralama = 20 - 30 - 45 - 50 - 60

   • Medyan Vade = 45 gün

Çek vade tarihi hesaplama işleminde belirli bir formül kullanılır. Hesaplama işleminde özellikle çeklerin vade günlerine, vade tutarlarına ve çeklerin toplam tutarına dikkat etmek gerekir. Ayrıca bordro tarihi ve çekin ortalama vade süresi de, çek vade tarihi hesaplamasında dikkat edilmesi gereken faktörler arasında yer alır. Ticari çeklerde genel olarak 30, 60 ya da 90 günlük vade süreleri belirlenir. Ancak bu süreler, tarafların anlaşmaları çerçevesinde de şekillenebilir. Çek vade tarihi hesaplama formülü aşağıdaki gibidir;

• Çekin Ortalama Vade Süresi = (1. Vade Günü × Tutarı + 1. Vade Günü + Tutarı + n.. Vade Günü + Tutarı ) / Çeklerin Toplam Tutarı

• Çekin Ortalama Vade Tarihi = Bordro Tarihi + Ortalama Vade Süresi

Örnek:

13.05.2025 referans tarihli 3 adet ticari çek için belirlenen vade süreleri sırasıyla aşağıdaki gibidir;

• 1. çek – 100.000 TL → 30 gün

• 2. çek – 120.000 TL → 60 gün

• 3. çek – 180.000 TL → 90 gün

Hesaplama:

• ( 30 x 100.000 ) + ( 120.000 x 60 ) + ( 180.000 x 90 ) = 26.400.000

• 100.000 + 120.000 + 180.000 = 400.000

• 26.400.000 / 400.000 = 66 gün

• Yapılan hesaplamalara göre ortalama vade süresi yaklaşık 66 gündür. Yani 13.05.2025 tarihinden itibaren 66 günlük süre ile vade tarihi 18.07.2025’tir.

Senetlerde vade gününün belirlenmesi için keşide tarihine ya da senedin üzerinde yazılı olan tarihe dikkat etmek gerekir. Düzenlenen senedin üzerinde düzenleme tarihi yer almıyorsa, senet hükümsüz sayılır. Türk Ticaret Kanunu kapsamında senetlerin vadesi dört farklı şekilde olabilir;

1. Durum: Belirli Bir Günde Ödenmesi Gereken Vade: Senet üzerinde açık bir tarih belirlenmiş olması, senedin vade gününü gösterir. Örneğin bir senedin üzerinde yazan vade tarihi 11.08.2025 ise bu senedin ödenebileceği tarih 11 Ağustos 2025’tir.

2. Durum: Keşide Tarihinden Sonra Ödenmesi Gereken Vade: Senet üzerinde “düzenleme tarihinden itibaren 30 gün sonra ödenecektir” gibi bir ibare yer alıyorsa keşide tarihine 30 gün eklenmesi gerekir. Örneğin keşide tarihi 11.08.2025 olan bir senedin keşide tarihinden itibaren 30 gün sonrasında ödenmesi gerekiyorsa vade günü 10.09.2025’tir.

3. Durum: Görüldüğünde Ödenmesi Gereken Vade: Senet üzerinde “görüldüğünde” ödenecektir ibaresi yer alıyorsa, senedin ibraz edildiği gün, vade günü olarak belirlenir. Böyle bir poliçenin düzenlenme gününden itibaren bir yıl içinde ödenmesi için ibrazı gerekir. Bu durumda ödemenin senedin görüldüğü tarihte yapılması gerekir. Düzenleyen bu süreyi kısaltabileceği gibi, daha uzun bir süre de belirleyebilir. İbraz süreleri cirantalar tarafından kısaltılabilir. Örneğin bir ticari senet 11.08.2025 tarihinde görüldüyse, ilk ödeme bu tarihte yapılmalıdır.

4. Durum: Görüldükten Belirli Bir Süre Sonrası Ödenmesi Gereken Vade: Senet üzerinde “görüldükten 60 gün sonra ödenecek” gibi bir ibare yer alıyorsa, senedin ibraz ettiği tarihe 60 gün eklenmesi gerekir. Örneğin bir senet 11.08.2025 tarihinde ibraz edilmişse, bu senedin vade günü 10.08.2025‘tir.

Evet, ortalama vade hesaplarken tatil günleri dikkate alınır. Vade hesaplama işlemi, iş günü ve takvim günü hesaplamasına göre iki farklı yöntem ile gerçekleştirilebilir. İş günü hesaplamalarında yalnızca iş günleri dikkate alınır. Bu yöntem, ticari senet ya da çeklerde sıkça tercih edilir. Takvim günü hesaplamalarında ise hafta sonları ve resmi tatiller de dikkate alınır. Bu yöntem ise ödeme tarihlerinin daha geniş bir zaman çerçevesinde sonuçlanacağını gösterir.

Ortalama vade hesaplarken bankaların tatil günleri de dikkate alınır. Eğer bir çek ya da senedin son vade günü tatile denk geldiyse, vadesi bir sonraki iş gününe uzatılır. Örneğin vade tarihi 24 Mayıs 2025 Cumartesi olan bir senedin ödemesi, 26 Mayıs 2025 Pazartesi günü yapılabilir.

Yasal kapsamda bir çekin vade tarihi en fazla 10 yıl sonrasına kadar uzatılabilse de bu sürelere günlük hayatta pek rastlanmamaktadır. Ticari işlemlerde genelde bir çekin ödenmesi için 3 ila 6 ay gibi bir süre belirlenmektedir. Bu süreler, taraflar arasında güvene dayalı şekilde belirlenir ve bazı durumlarda değişiklik gösterebilir. Özellikle ileri tarihli çeklerde riskleri minimuma indirmek için uzun vadeler tercih edilmemektedir.

Taksitli senetlerde ortalama vade hesabı yapılırken her bir taksitin ayrı ayrı ele alınması gerekir. Bu nedenle, her bir taksitin hem ödeme tarihinin ( vadesi ) hem de tutarının tek tek dikkate alınarak işlem yapılması gerekir Taksitli senetlerde ortalama vade hesaplaması yapılırken sıklıklı ağırlıklı ortalama vade yöntemi kullanılır. Bu durumda hesaplama işleminde ilk olarak her taksitin vade günü ile o taksite ait tutar çarpılır. Çarpım sonucunda bulunan değerler toplanır elde edilen toplam, toplam borç tutarına bölünerek ortalama vade gününe ulaşılır. Taksitli senetlerde ortalama vade formülü şu şekildedir;

• Ortalama Vade = (Taksit Tutarı × Vade Günü) Toplamı / Toplam Tutar