Kiracılar Hangi Masrafları Kira Bedelinden Düşebilir?
- Ev Sahibinin Kiracıya Karşı Yükümlülükleri Nelerdir?
- Kiracının Ev Sahibine Karşı Yükümlülükleri Nelerdir?
- Masraflar Hangi Durumlarda Kira Bedelinden Düşülemez?
- Kiracılar Yaptıkları Masrafları Geri İsteyebilir mi?
- Kira Artış Oranındaki Anlaşmazlıkların Çözümü
- Kiracılar Hangi Tür Masrafları Kira Bedelinden Düşebilir?
Konut kiralama süreci hem kiracı hem de ev sahibi için belirli hak ve yükümlülükler doğurur. Bu süreç, tarafların karşılıklı olarak sorumluluklarını ve haklarını bilmesi ve bunlara uygun hareket etmesiyle sorunsuz bir şekilde yürütülebilir. Kiralama işlemleri, Türk Borçlar Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde düzenlenmiş olup, tarafların yasal haklarını koruma altına alır. Kiracılar, konutlarında huzurlu ve güvenli bir şekilde yaşamak isterken, ev sahipleri de mülklerinin düzgün kullanılması ve kira bedellerinin zamanında ödenmesini bekler.
Bu yazıda, kiracı ve ev sahibinin karşılıklı hak ve yükümlülüklerini, hangi masrafların kira bedelinden düşülemeyeceğini, kiracıların yaptıkları masrafları geri isteyip isteyemeyeceğini ve olası anlaşmazlık durumlarında izlenecek yolları ele alacağız.
Ev Sahibinin Kiracıya Karşı Yükümlülükleri Nelerdir?
Ev sahiplerinin, kiracılarının konutlarında huzurlu ve güvenli bir şekilde yaşamalarını sağlamak amacıyla bazı yasal yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülükler, Borçlar Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde düzenlenmiştir.
Ev sahiplerinin temel yükümlülükleri şunlardır:
- Konutun Teslimi ve Kullanıma Uygun Hale Getirilmesi: Ev sahibi, kiralanan konutu, sözleşmede belirtilen tarihte kiracının kullanımına hazır bir şekilde teslim etmekle yükümlüdür. Konutun, sözleşmede belirtilen niteliklere uygun ve yaşanabilir durumda olması gerekmektedir.
- Konutun Bakım ve Onarımı: Kiralama süresince konutun bakım ve onarım ihtiyaçları ev sahibinin sorumluluğundadır. Özellikle büyük onarımlar ve acil durumlar için gerekli müdahaleleri yapmak zorundadır.
- Güvence ve Güvenlik: Ev sahibi, kiracının konutta güvenli bir şekilde yaşamasını sağlamakla yükümlüdür. Bu, yangın güvenliği, elektrik tesisatının düzenli çalışması gibi konuları içerir.
- Yasal Hakların Korunması: Ev sahibi, kiracının yasal haklarını ihlal etmemelidir. Örneğin, habersiz olarak eve girmek veya kiracının mahremiyetini ihlal etmek gibi davranışlardan kaçınmalıdır.
Kiracının Ev Sahibine Karşı Yükümlülükleri Nelerdir?
Kiracıların da ev sahiplerine karşı bazı yasal yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülükler, kiracının konutu kullanımı sırasında ev sahibine karşı sorumluluklarını içerir ve Borçlar Kanunu ile düzenlenmiştir.
Kiracıların temel yükümlülükleri şunlardır:
- Kira Bedelini Ödeme: Kiracılar, kira sözleşmesinde belirtilen miktarda kira bedelini ve varsa ek ödemeleri zamanında ve tam olarak ödemekle yükümlüdürler.
- Konutu Özenle Kullanma: Kiracılar, kiralanan konutu özenle kullanmalı ve komşulara zarar verebilecek davranışlardan kaçınmalıdır. Konutun kullanım amacına uygun şekilde kullanılması gerekmektedir.
- Küçük Bakım ve Onarımlar: Kiracılar, konutta kendi kullanımından kaynaklanan küçük bakım ve onarım işlerini yapmakla yükümlüdürler. Örneğin, ampul değiştirmek, küçük sızıntıları onarmak gibi basit işler kiracının sorumluluğundadır.
- Hasar Bildirimi: Kiracılar, konutta meydana gelen büyük hasarları veya önemli arızaları derhal ev sahibine bildirmekle yükümlüdürler. Bu sayede, ev sahibi gerekli onarımları zamanında yapabilir.
- Konutu Teslim Etme: Kiracılar, kira sözleşmesi sona erdiğinde konutu, aldığı durumda ve temiz bir şekilde ev sahibine teslim etmek zorundadır.
Masraflar Hangi Durumlarda Kira Bedelinden Düşülemez?
Kiracılar, konutta yaptıkları bazı masrafları kira bedelinden düşme hakkına sahip olsalar da bazı durumlarda yaptıkları masrafları kira bedelinden düşemezler.
Öncelikle, kiracının kendi isteğiyle ve ev sahibinin onayı olmadan yaptığı kişisel iyileştirmeler veya lüks tadilatlar kira bedelinden düşülemez. Bu tür masraflar, konutun genel kullanımına yönelik değil, kiracının kişisel tercihleri doğrultusunda yapılan değişikliklerdir. Örneğin, dekoratif amaçlı yapılan değişiklikler veya özel bir yüzme havuzu inşa ettirmek gibi lüks harcamalar bu kapsama girer. Ayrıca ev sahibinden yazılı izin alınmadan yapılan onarımlar ve tadilatlar da kira bedelinden düşülemez.
Kiracının önemli tadilat veya değişiklikler yapmadan önce mutlaka ev sahibinin onayını alması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, kiracının küçük ve rutin bakım işleri (örneğin, ampul değiştirme, musluk tamiri gibi) kendisine ait olup bu tür masraflar da kira bedelinden düşülemez. Kiracılar, bu tür masrafları yaparken dikkatli olmalı ve gerekli durumlarda ev sahibinin onayını alarak hareket etmelidirler.
Kiracılar Yaptıkları Masrafları Geri İsteyebilir mi?
Kiracılar, belirli koşullar altında yaptıkları masrafları geri isteme hakkına sahiptir. Öncelikle, acil durumlar veya ev sahibinin sorumluluğunda olan bakım ve onarımlar konusunda yapılan masraflar geri istenebilir.
Kiracı, ev sahibine ulaşamaması veya ev sahibinin gerekli onarımı zamanında yapmaması durumunda acil onarımlar yapabilir ve bu masrafları ev sahibinden talep edebilir. Örneğin, acil bir su sızıntısı ya da elektrik arızası durumunda yapılan tamir masrafları bu kapsama girer. Ayrıca ortak kullanım alanlarında yapılan ve herkesin yararına olan bakım ve onarım masrafları da ev sahibinden geri istenebilir.
Kiracı, bu tür masrafları yaparken ev sahibine bilgi vermeli ve mümkünse yazılı onay almalıdır. Bunun yanı sıra, kira sözleşmesinde açıkça belirtilen ve ev sahibinin sorumluluğunda olan masraflar, kiracı tarafından yapıldığında geri istenebilir. Kiracı, masraflarını belgelendirmek için faturaları ve onarım raporlarını saklamalıdır. Bu belgeler, masrafların geri talep edilmesinde önemli bir kanıt olarak kullanılabilir. Bu şartlar sağlandığında, kiracılar yaptıkları masrafları ev sahibinden geri alma hakkına sahiptirler.
Kira Artış Oranındaki Anlaşmazlıkların Çözümü
Güncel enflasyon oranlarının yüksekliği ve hayat pahalılığı nedeniyle Türkiye'de her geçen gün ev sahibi ve kiracı arasındaki anlaşmazlıkların boyutu artmaktadır. Bu anlaşmazlıklarda kanuni dayanak 2022 yılında yapılan düzenleme gereği sözleşmede belirtilen kira tutarının %25'i şeklindeydi. Başlangıçta kısa bir süreliğine uygulanması planlanan bu düzenleme, ilgili enflasyon verilerinin hızlı yükseliği nedeniyle 1 Temmuz 2024 tarihine kadar uzatılmıştı. Bu düzenlemeye göre 5 yılın altındaki kiracılarda %25 artış oranı, 5 yılın üzerindeki kiracılarda ise TÜFE oranına göre artış planlanmıştı. Ancak bu yasal sınır Temmuz ayında kaldırıldı.
Kira artış hesaplama aracımız ile güncel oranlara ve şartlara göre konut ve iş yeri kira artış oranını hesaplayabilirsin. Yapılabilecek maksimum zam oranını öğrenebilir ve yasal hakkını koruyabilirsin.
Eğer yeni bir sözleşmeye ihtiyacın varsa yine senin için hazırladığımız kira sözleşmesi örneğine göz atabilir. İş yeri ve konut kira sözleşmelerinde hazırladığımız örnek sözleşmeyi kullanabilirsin.
Kiracılar Hangi Tür Masrafları Kira Bedelinden Düşebilir?
Kiracılar, bazı masrafları kira bedelinden düşme hakkına sahiptir. Bu tür masraflar genellikle konutun yaşanabilirliğini sağlamayı ve acil durumları kapsar.
Kira bedelinden düşülebilecek masraflar şöyle sıralanabilir:
- Acil Tadilatlar ve Onarımlar: Kiracının, ev sahibine haber vermesine rağmen acil olarak yapılması gereken tadilat ve onarımları kendisinin yapması durumunda, bu masrafları kira bedelinden düşme hakkı vardır.
- Yaşamsal Giderler: Kiracının, ev sahibinin sorumluluğunda olan ancak yapılmayan yaşamsal giderleri karşılaması durumunda, bu masraflar kira bedelinden düşülebilir. Örneğin, ısıtma sistemi arızalandığında yapılan tamir masrafları vb.
- Sözleşmeye Dayalı Masraflar: Kira sözleşmesinde açıkça belirtilen ve ev sahibinin sorumluluğunda olan masraflar, kiracı tarafından yapıldığında kira bedelinden düşülebilir.
Kiracı Haklarının Yer Aldığı Kanunlar Hangileridir?
Kiracı hakları, çeşitli yasal düzenlemelerle korunmaktadır. Bu yasal düzenlemeler, kiracının haklarını ve yükümlülüklerini belirleyerek, konut kiralama sürecinde tarafların uyacağı kuralları ortaya koyar.
Kiracı haklarının yer aldığı başlıca kanunlara yakından göz atalım:
- Türk Borçlar Kanunu: Kiracı ve ev sahibi arasındaki ilişkileri düzenleyen en temel yasa, Türk Borçlar Kanunu’dur. Bu kanun, kira sözleşmelerinin nasıl yapılacağı, tarafların hak ve yükümlülükleri, kira bedellerinin belirlenmesi ve diğer ilgili konuları kapsamlı bir şekilde düzenler.
- Kat Mülkiyeti Kanunu: Apartman ve site gibi ortak yaşam alanlarında kiracı haklarını ve yükümlülüklerini düzenleyen bir diğer önemli yasa, Kat Mülkiyeti Kanunu’dur. Bu kanun, ortak alanların kullanımı, aidatlar ve yönetimle ilgili hususları düzenler.
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun: Kiracılar, tüketici olarak da değerlendirilebileceği durumlarda, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'dan faydalanabilirler. Özellikle haksız şartlar ve tüketici hakları konularında bu yasa önemli bir dayanak sağlar.
Kira Bedelinden Düşülecek Masraflar Konusunda Anlaşmazlık Yaşanırsa Ne Yapılmalıdır?
Kira bedelinden düşülecek masraflar konusunda kiracı ve ev sahibi arasında anlaşmazlıklar yaşanabilir.
Bu tür durumlarda izlenmesi gereken birkaç adım vardır:
- Uzlaşma: İlk olarak, kiracı ve ev sahibi arasında doğrudan iletişim kurarak anlaşmazlığı çözmeye çalışmak en sağlıklı yöntemdir. Her iki taraf da masrafların neden yapıldığını ve hangi hukuki dayanaklara sahip olduğunu açıkça ifade etmelidir.
- Yazılı Belge ve Kanıtlar: Kiracı, yaptığı masraflarla ilgili tüm belgeleri (faturalar, onarım raporları vb.) saklamalı ve ev sahibine sunmalıdır. Bu belgeler, anlaşmazlık durumunda önemli bir kanıt teşkil eder.
- Arabuluculuk: Taraflar arasında doğrudan uzlaşma sağlanamıyorsa, arabuluculuk hizmetlerinden faydalanmak etkili bir çözüm olabilir. Arabuluculuk, tarafsız bir üçüncü kişinin yardımıyla anlaşmazlığın çözülmesini sağlar.
- Yasal Yollara Başvuru: Eğer tüm bu yöntemler sonuç vermezse, kiracı veya ev sahibi yasal yollara başvurabilir. Kiracı haklarını korumak için Tüketici Hakem Heyeti’ne veya doğrudan mahkemelere başvurabilir.
