Bankalar Nasıl Batar? Batarsa Param Ne Olur? Devlet Güvencesi

Bankalar ekonomik sistemin işleyişinde kilit role sahip kuruluşlar olsalar da her finans kurumunda olduğu gibi çeşitli risklere maruz kalabilirler. Bu yazımızda bankaların nasıl battığını, bankaların batması durumunda bankada bulunan paraya, kredi borcuna, hisse senetlerine, kiralık kasaya, yatırım fonlarına ve mevduat hesaplarına neler olacağını ele alacağız. Diğer yandan devlet güvencesinin ne kadar olduğuna ve hangi bankaların devlet güvencesinde bulunduğuna değineceğiz. 

Bankalar Nasıl Batar?

Bankalar, bir ülkenin ekonomik sisteminin temelini oluşturan bel kemiği niteliğindedir. Dolayısıyla bir bankanın batması durumunda finansal sitem derinden sarsılarak karmaşık bir sürece girebilir. Bankaların batma süreci birçok farklı etkenin bir araya gelmesiyle gerçekleşir. 

Genellikle bu sürecin başında likidite, sermaye ve güven dengesininin sarsılması yer alır. Bankaları çalışma sistemi; toplanan mevduatların kredi olarak sunulması sonucunda kazanç sağlama esasına dayanır. Ancak verilen kredilerden geri ödeme alınamadığı durumlarda açık oluşmaya başlar. Bu durum sermayenin zayıflamasına sebep olurken yatırımcıların güvenini de sarsar. Bu güven kaybı ilerleyen süreçlerde bankadaki mevcut paraların ve yatırımların çekilmesine sebep olurken likidite krizini meydana getirir. 

Bankaların batmasında rol oynayan bir diğer sebep ise kısa vadeli mevduatlarla uzun vadeli kredileri finanse etmeye çalışmaktır. Yani, mevduat sahipleri bankadaki paralarını istedikleri zaman çekme olanağına sahipken, bankalar verdiği kredileri vade süresinden önce geri alamaz. Dolayısıyla bankada nakit sıkıntısı meydana gelebilir. 

Bu olayın sürekli tekrarlanması durumunda ise banka elindeki tahvil veya diğer varlıkları satmak zorunda kalabilir. Faiz oranlarının yükseldiği dönemlerde bu varlıkların değerinde ciddi düşüş yaşanır. Dolayısıyla bu varlıkların satışının faiz oranlarının yüksek olduğu sürece denk gelmesi durumunda büyük çapta zarar edilebilir. 

Diğer yandan operasyonel hatalar, iç denetim eksiklikleri veya dolandırıcılık olayları da bir bankayı ciddi zarara uğratabilir. Bu tür risklerin önüne geçmek için kurulan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankaların sermaye yeterliliğini, risk yönetimini ve likidite oranlarını sürekli olarak denetler. 

Banka Batarsa Param Ne Olur?

Banka batarsa ya da iflas ederse, bankada parası bulunan kişilerin varlıkları tamamen kaybolmaz. Çünkü bankaya yatırılan paralar Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) güvencesi altındadır. Yani TMSF müşterilerin sigortası niteliğindedir. Buna göre devlet bankası ya da özel banka batarsa vatandaşların birikimleri korunur. Bu güvence sadece ana parayı değil aynı zamanda işlemiş faizi veya kâr payı gelirini de kapsar. Ancak TMSF’nin ne kadar ödeme yapacağı daha önceden belirlenen devlet güvencesi limitine bağlıdır. 2025 yılı için bu tutar 950.000 TL’dir. Bir kişinin birden fazla bankada mevduat hesabı olması durumunda her banka için 950.000 TL’ye kadar sigorta bedeli Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından karşılanır. Bu limit kapsamında bireyler kısmi ya da tam olarak ödeme alabilir. 

Banka Batarsa Kredi Borcum Ne Olur?

Bir bankanın batması durumunda borçların silindiğine dair genel bir inanış olsa da da kredi ya da kredi kartı borçlarının ortadan kalkması söz konusu değildir. Bir banka battığında Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ya da BDDK tarafından görevlendirilen bir kurul devreye girerek bankanın alacaklarını tahsil eder. Bu durumda banka ile yapılan tüm sözleşmeler geçerliliğini korur. Sadece borçlunun ödeme yapılacağı kurumda değişiklik gerçekleşir. Borçlu; TMSF’ye veya bankayı devralan kuruma ödeme yapmaya devam eder.

Asla Batmayacak Bankalardan Bahsedebilir miyiz?

Herhangi bir banka hakkında asla batmayacak ifadesini kullanmak doğru değildir. Çünkü bankacılık sektörü; ekonomik dalgalanmalara, piyasa belirsizliklerine, yönetim hatalarına ve küresel krizlere karşı riskleri barındıran bir yapıdadır. Dolayısıyla bir bankadan asla batmayacak diye bahsetmek yanlış olur. Ancak bazı bankalar, hem köklü bir yapıya sahip olmaları ile hem de devletle olan bağları nedeniyle batma riski düşük kurumlar arasında değerlendirilebilir.

Türkiye’de Ziraat Bankası, Halkbank ve VakıfBank gibi kamu bankaları, doğrudan devlet bankaları olmaları sebebiyle en güvenilir kurumlar arasında yer alır. Bu bankaların çalışma sisteminde Hazine desteği yer aldığı için diğer bankaların etkilendiği pek çok riskten uzaktırlar. Benzer şekilde bazı özel bankalar da yüksek sermaye yapısı ve yabancı ortakları ile önemli kuruluşlar arasındadır. Ancak başta da bahsettiğimiz gibi hiçbir bankadan kesin olarak batmaz diye söz etmek doğru değildir.    

Devlet Güvencesi Olan Bankalar Hangileri?

Sigortaya Tabi Mevduat Ve Katılım Fonları İle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere Dair Yönetmelik doğrultusunda; özel banka ya da devlet bankası olması farketmeksizin Türkiye’de faaliyet gösteren tüm bankalar zorunlu olarak  devlet güvencesi altındadır. 

Devlet güvencesi altında olan bankalardan bazıları tabloda verilmiştir:

Hangi bankaların devlet bankası olduğunu merak ediyorsanız Devlete Ait Bankalar Hangileridir? 2025 Devlet Bankaları başlıklı yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz. 

Devlet Güvencesi Ne Kadar? 2025

2025 yılı itibarıyla Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından sunulan devlet güvencesi tutarı 950.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu sigorta her bir banka veya kredi kuruluşunda ve her bir kişi için ayrı ayrı geçerli olur. Yani bir kişinin farklı bankalarda hesabı olması durumunda, her banka için 950.000 TL’ye kadar sigorta bedeli Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından karşılanır. Bu güvence, Türk Lirası, döviz ve kıymetli maden cinsinden açılmış mevduat ve katılım fonu hesaplarını kapsar. 

Özel Bankalar Devlet Güvencesinde mi?

Evet, özel bankalar da devlet bankaları gibi devlet güvencesi altındadır. Ancak bu güvence 2025 yılı itibarıyla her bir banka ve her biri kişi için 950 Bin TL ile sınırlıdır. Bu kapsamda Türk Lirası, döviz ve kıymetli maden cinsinden açılan mevduat ve katılım fonu hesapları güvence altına alınır. 

Savaş Durumunda Banka Hesapları Ne Olur?

Savaş veya olağanüstü hâl durumlarında banka hesapları devlet ve Merkez Bankası bünyesinde korunur. Bu dönemlerde önlem amaçlı banka işlemleri kısıtlanabilir ya da durdurulabilir Ancak hesaplarda bulunan varlıklar hukuken varlığını korumaya devam eder. Buradaki asıl amaç paniğin önüne geçmek ve mevduatların erimesini önlemektir. 

Banka Batarsa Hisse Senedim Ne Olur?

Bir banka battığında o bankada bulunan hisse senetleri doğrudan etkilenmez. Bunun  sebebi hisse senetlerinin tıpkı yatırım fonları gibi banka mülkiyetinde değil yatırımcı mülkiyetinde yer almasıdır. Bu durumda hisse senetleri yatırımcı adına Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) denetimi altında Takasbank’ta saklanır. Dolayısıyla bankanın iflas etmesi durumunda hisse senetlerine bir şey olmaz.  Öte yandan yatırımcı batan bankanın hisselerini satın almışsa bu durumda bankanın iflası doğrudan hisse senedinin değer kaybetmesine sebep olur. 

Banka Batarsa Kiralık Kasaya El Konulur mu?

Kiralık kasalar bankaların değil müşterinin özel mülkiyetidir. Dolayısıyla bir bankanın batması durumunda kiralık kasalara el konulamaz. Bankaların batması veya iflası durumlarında banka ile ilgili tüm konular Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) kapsamında değerlendirilir. Bu doğrultuda kiralık kasaların sahipleri TMSF yetkilileri tarafından ya da gerekirse noter huzurunda tespit edilir. Kimlik tespitinin ardından kiralık kasanın içindeki eşyalar sahibine teslim edilir. 

Bankaların Batması Durumunda Yatırım Fonu Ne Olur?

Bir bankanın batması durumda, yatırım fonları diğer varlık türlerinden farklı olarak değerlendirilir. Bunun sebebi; yatırım fonlarının bankanın değil  doğrudan yatırımcının adına saklanan varlıklar olmasıdır. Bu noktada bankanın görevi sadece fonları saklamak, işlem ve dağıtım hizmeti sunmaktır. Dolayısıyla bankanın batması durumunda  fon hakları korunmaya devam eder.

Türkiye’de yatırım fonları Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) denetimi altındadır.  SPK tarafından kurulan Yatırımcı Tazmin Merkezi bankanın batmasından kaynaklı olarak bir yatırımcının kayıp yaşaması durumunda ödeme yapar. 2025 yılında Yatırımcı Tazmin Merkezi’nin yapabileceği azami tazmin tutarı ise 1.645.665​ TL olarak belirlenmiştir. 

Bankaların Batması Durumunda Mevduat Hesabı Ne Olur?

Bir banka battığında müşterilerin mevduat hesaplarındaki varlıklara el konulmaz ya da kaybolmaz. Mevduat hesapları bankadan kaynaklı bir durumda Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) güvencesi altındadır. Bu sayede yatırımcıların mevduat hesaplarındaki paralar korunur. 

Güncel düzenlemelere göre TL, döviz ve kıymetli maden cinsinden mevduat ile katılım fonları TMSF kapsamında devlet güvencesi altındadır. TMSF sigortasının ne kadar olacağı her yıl 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca TMSF tarafından belirlenir. Bir kişinin birden çok bankada mevduat hesabı olması durumunda her bir banka ayrı ayrı sigorta kapsamına alınır. Bu sınır hem ana parayı hem de işlemiş faiz veya kâr payını kapsar.

Öte yandan bankaların yurt dışı şubelerinde açılan mevduat ve katılım fonları, Türkiye’de veya yurt dışında off-shore bankacılığı faaliyeti gösteren kuruluşlarda açılan mevduat hesapları ve piyasa ortalamasının üzerinde faiz veya kâr payı veren aşırı getirili mevduat ve katılım hesapları TMSF sigortası kapsamı dışındadır.

Kaynakça:

• 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu
• Sigortaya Tabi Mevduat Ve Katılım Fonları İle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere Dair Yönetmelik
• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu