Likit Fon ve Likit Fon Teminatı Nedir? B Tipi Getiri Hesaplama

Yatırım araçları arasında güvenli liman arayışında olan pek çok kişi için likit fonlar önemli bir alternatif sunar. Bu yazımızda, likit fonlarla ilgili en çok merak edilen soruları sade ve anlaşılır bir şekilde ele alacağız. Fonların kazanç potansiyelinden günlük ve aylık getiri hesaplamalarına, stopaj oranlarından teminat olarak kullanılabilirliğine kadar birçok detaya yer vereceğiz. Ayrıca otomatik likit fon uygulamaları, hafta sonu kazandırma durumu, risk seviyesi ve fonların ne kadar sürede nakde çevrilebildiği gibi pratik sorulara da yanıt vereceğiz.

Likit Fon Nedir?

Likit fon, kısa vadeli ve düşük riskli yatırım araçlarına odaklanan, yatırımcılara kolay alım-satım imkanı sunan bir yatırım fonudur. Türkiye’de bu fon türü genellikle B tipi yatırım fonu olarak da bilinir ve ana amacı, yatırımcının parasını enflasyonun aşındırıcı etkisinden koruyarak istikrarlı ve güvenli bir getiri sağlamaktır.

Likit fonlar, vadesi kısa finansal araçlara yatırım yapar. Bu araçlar arasında hazine bonoları, devlet tahvilleri, banka mevduatları ve ters repo işlemleri bulunur. Bu yapı sayesinde yatırımcı, yüksek dalgalanmalardan uzak durarak düşük ama öngörülebilir bir getiri elde eder.

Bu fonlar özellikle:

• Parayı kısa süreli park etmek isteyenler,
•  Düşük riskle değer korumayı amaçlayanlar,
• Anaparanın hızlı ve kolay geri çekilmesini isteyenler için idealdir.

Likit fonlar ayrıca günlük alım-satım imkanı, vergi avantajı ve yüksek likidite gibi pratik faydalar sunar. Yani paranız ihtiyaç duyduğunuzda hemen elinizin altındadır. Özellikle yüksek faiz dönemlerinde yatırımcılar tarafından sıkça tercih edilen likit fonlar, klasik vadeli mevduatlara kıyasla daha esnek bir alternatiftir. Ancak yüksek getiri beklentisi olan yatırımcılar için bu fonlar genellikle yetersiz kalabilir.

Likit Fon Teminatı Nedir?

Likit fon teminatı, yatırımcının elinde bulunan likit fon paylarını nakde çevirmeden, çeşitli finansal işlemlerde güvence olarak gösterebilmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu yöntem, özellikle kredi kullanımı, kaldıraçlı işlemler veya vadeli pozisyon açma gibi durumlarda yatırımcılara esneklik sunar. Fonun bozdurulmasına gerek kalmadan teminat olarak sunulması, hem yatırımın getirisinden feragat etmeyi önler hem de işlem sırasında fonun portföyde kalmasını sağlar. 

Genellikle bu fonlar, düşük riskli ve yüksek likiditeli yapıları nedeniyle finans kuruluşları tarafından teminat açısından güvenilir görülür. Ancak kurumlar, teminat olarak gösterilen fonun tamamını değil belli bir yüzdesini geçerli kabul eder. Bu oran kurumdan kuruma değişebilir. Kısacası, likit fon teminatı yatırımı korurken aynı zamanda işlem yapma imkanı tanıyan, çift taraflı avantaj sağlayan finansal bir araçtır.

Likit Fon Çeşitleri Nelerdir?

Likit fonlar iki ana gruba ayrılır: A tipi ve B tipi. Her iki grup da farklı risk ve getiri profilleriyle çeşitli yatırımcı ihtiyaçlarına hitap eder.

A Tipi Likit Fonlar

A tipi likit fonlar, portföylerinde hisse senetlerine yer verir. Bu fonlar, kısa vadeli yatırım yapılabilen ancak hisse senetlerinin dalgalı yapısı nedeniyle daha yüksek risk taşıyan seçeneklerdir. Risk profili yüksek olan yatırımcılar tarafından tercih edilir. Genellikle daha düşük yönetim giderine ve bazı vergi avantajlarına sahip olmaları, onları kısa vadede likit kalmak isteyen ama potansiyel getiriden de feragat etmek istemeyen yatırımcılar için cazip hale getirir.

B Tipi Likit Fonlar

B tipi likit fonlar, klasik anlamda likit fon dendiğinde akla gelen ana fon türüdür. Portföylerinde ağırlıklı olarak vadesi 90 gün ve daha kısa kalan repo, ters repo gibi düşük riskli enstrümanlar yer alır. Bu fonlar neredeyse sıfıra yakın kayıp riski taşır ve kolayca alınıp satılabilirler. Her türden yatırımcı için güvenli bir park alanı işlevi görürler.

B tipi likit fonların alt türleri ise aşağıdaki gibidir:

• B Tipi Orta-Uzun Vadeli Borçlanma Araçları Fonu: Bu fonlarda ağırlıklı olarak devlet ve özel sektör tahvilleri gibi orta ve uzun vadeli borçlanma araçları bulunur. Hedefi, zaman içinde sabit getiriler elde etmektir. Tahvil-bono yatırımını tercih eden yatırımcılar için uygundur.
• B Tipi Eurobond Borçlanma Araçları Fonu: Portföyünde döviz cinsinden Eurobond’lar yer alır. Hem kamu hem özel sektör tarafından uluslararası piyasalarda ihraç edilen bu araçlar, döviz bazlı gelir arayan ve risk algısı orta seviyede olan yatırımcılar için öne çıkar.
• B Tipi Uzun Vadeli Yatırım Fonu: Ortalama vadesi 730 günün üzerinde olan kamu ve özel sektör borçlanma araçlarını içerir. Birikimlerini uzun vadede değerlendirmek isteyenler için geliştirilmiştir. Dalgalanmalara karşı dayanıklı ve sabırlı yatırımcılar için uygundur.

B Tipi Likit Fon Aylık Getirisi Nasıl Hesaplanır?

B tipi likit fonun aylık getirisi, yatırımcının belirli bir ay boyunca fon birim fiyatındaki artıştan elde ettiği kazancı gösterir. B tipi likit fon aylık getirisi, ayın ilk günündeki fon birim fiyatı ile son günündeki birim fiyat farkına dayanarak hesaplanır. Hesaplama formülü şu şekildedir:

• Aylık Getiri (%) = [(Aylık Son Fon Fiyatı – Aylık Başlangıç Fon Fiyatı) / Aylık Başlangıç Fon Fiyatı] × 100

Örneğin ay başında 10,00 TL’den alınan bir B tipi likit fon, ay sonunda 10,40 TL’ye yükselmişse:

• [(10,40 – 10,00) / 10,00] × 100 = %4,00

Bu, yatırımcının o ay %4 brüt getiri elde ettiği anlamına gelir. Ancak bu kazanç üzerinden stopaj kesintisi yapılır. Eğer fon 1 Kasım 2024 – 31 Ocak 2025 tarihleri arasında alınmışsa, %10 stopaj uygulanır ve net getiri %3,6 olur. Ancak fon 1 Şubat 2025 ve sonrasında alınmışsa, bu durumda %15 stopaj kesintisi uygulanır ve net getiri %3,4 olarak hesaplanır.

Yatırım fonlarıyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek istiyorsanız Yatırım Fonu Nedir? Ne Kadar Kazandırır? başlıklı blog yazımızı inceleyebilirsiniz.

B Tipi Likit Fon Günlük Getirisi Nasıl Hesaplanır?

B tipi likit fon günlük getirisi, fonun her gün sonunda ulaştığı birim fiyatın bir önceki günkü fiyata kıyasla ne kadar arttığını gösterir. Bu kazanç, yatırımcının fonu sadece bir gün elde tutması durumunda elde edeceği brüt kazancı ifade eder. Fonun içerdiği kısa vadeli yatırım araçları (repo, ters repo vb.) ve güncel faiz oranları bu getiriyi doğrudan etkiler.

Getiriyi hesaplamak oldukça basittir. Önce fonun iki gün üst üste açıklanan fiyatlarına bakılır. Ardından aşağıdaki formül uygulanır:

• Günlük Getiri (%) = [(Bugünkü Fiyat – Dünkü Fiyat) / Dünkü Fiyat] × 100

Örneğin birim fiyat dün 10,00 TL, bugün ise 10,01 TL olduysa, günlük getiri şu şekilde hesaplanır:

• [(10,01 – 10,00) / 10,00] × 100 = %0,10

Bu hesaplama brüt getiri üzerinden yapılır. Ancak yatırımcının eline geçecek net tutar, fonun alındığı tarihe göre değişen stopaj oranına göre belirlenir. Eğer fon alımı 2025 öncesinde gerçekleşmişse %10 stopaj uygulanır. 1 Şubat 2025 itibarıyla alınmış fonlarda ise kesinti oranı %15’e çıkar. Bu nedenle net günlük kazanç, brüt orandan ilgili stopaj oranı düşülerek hesaplanmalıdır. Her ne kadar günlük kazanç küçük görünse de, zaman içinde birikerek anlamlı bir getiri sağlayabilir.

Otomatik Likit Fon Nedir?

Otomatik likit fon, vadesiz hesapta kullanılmadan duran paranın gecelik yatırım fonlarına yönlendirilmesiyle oluşturulan bir sistemdir. Gün sonunda belirlenen bakiyenin üzerindeki tutar, otomatik olarak düşük riskli fonlara aktarılır. Bu fonlarda genellikle devlet tahvilleri, bono ve ters repo gibi güvenli enstrümanlara yatırım yapılır. Ertesi sabah, fon getirisiyle birlikte para tekrar vadesiz hesaba aktarılır. 

Bu işlemler banka tarafından otomatik olarak yürütülür ve yatırımcı herhangi bir işlem yapmak zorunda bırakılmaz. Böylece kullanılmayan bakiyenin günlük olarak değerlendirilmesi sağlanır ve paranın atıl kalması önlenir. Aynı zamanda anlık para ihtiyacında hesap bakiyesine kolayca erişim imkanı korunmuş olur.

Likit Fon Stopaj Oranı Ne Kadar?

2025 yılıyla birlikte likit fonlara uygulanan stopaj oranında dikkat çekici bir değişikliğe gidildi. 1 Şubat 2025 tarihinden itibaren yapılan likit fon alımlarında, elde edilen kazanç üzerinden %15 oranında stopaj kesintisi uygulanmaya başlandı. Bu değişiklik, önceki dönemlere göre önemli bir artışı ifade etmektedir. 

Zira 1 Kasım 2024 ile 31 Ocak 2025 tarihleri arasında alım yapan yatırımcılar için bu oran hala %10 seviyesindedir. Dolayısıyla aynı fon türü için bile, alım tarihi yatırımcının net kazancını doğrudan etkileyen bir faktördür. Yeni stopaj oranı, yatırım yaparken sadece getiriyi değil, vergi kesintisini de dikkate almayı zorunlu kılmaktadır.

Likit Fon Ne Kadar Kazandırır?

Likit fonların kazandırdığı miktar sabit değildir. Getiri oranı, piyasadaki faiz oranları, enflasyon seviyesi ve fonun yatırım yaptığı varlıkların performansına göre değişir. Bu fonlar ağırlıklı olarak kısa vadeli devlet tahvilleri, hazine bonoları, ters repo işlemleri ve banka mevduatları gibi düşük riskli araçlara yatırım yapar. Bu nedenle getiri potansiyelleri sınırlıdır ancak istikrar ve likidite açısından güvenli bir tercih sunarlar.

Genel olarak likit fonlar vadeli mevduata kıyasla biraz daha yüksek, riskli yatırım araçlarına göre ise daha düşük kazanç sağlar. Örneğin faizlerin %40 seviyelerinde olduğu bir dönemde, B tipi likit fonların net aylık getirisi %2,5 ila %3 arasında değişebilir. Bu kazanç, fonun yönetim ücretleri ve stopaj vergisi düşüldükten sonra yatırımcının eline geçen net tutarı ifade eder.

Likit fonlar her gün değerlenebilir, bu da yatırımcının birim pay fiyatlarındaki günlük artışla getirisini takip edebilmesini sağlar. Günlük kazançlar küçük gibi görünse de düzenli olarak biriktiğinde anlamlı bir gelir oluşturabilir.

Sadece Otomatik Likit Fon Satılsın Ne Demek?

Sadece otomatik likit fon satılsın ifadesi, yatırımcının hesabındaki paranın otomatik olarak likit fona yönlendirilmemesi, sadece mevcut likit fon bakiyesinin bozulması talimatını ifade eder. Yani sistem, yeni fon alımı yapmadan, var olan likit fonları bozar ve elde edilen nakdi başka bir işlemde kullanır. 

Bu seçenek genellikle likit fon yerine farklı bir yatırım aracı (örneğin gecelik repo) tercih edilmek istendiğinde kullanılır. Böylece yatırımcı, fonu elde tutmaya devam etmek yerine, o fonun satılmasıyla elde edilen tutarın alternatif bir araçta değerlendirilmesini sağlar. Otomatik işlemler devam eder ancak sadece satış yönlü olacak şekilde sınırlandırılır. 

Likit Fonlar Riskli mi?

Likit fonlar yatırım dünyasında genellikle düşük riskli seçenekler arasında yer alır, ancak bu durum tamamen risksiz oldukları anlamına gelmez. Bu fonlar çoğunlukla kısa vadeli ve sabit getirili araçlara yatırım yapar. Bu yapı sayesinde dalgalanmalar daha sınırlı olur ancak yine de bazı riskler göz ardı edilmemelidir.

Örneğin faiz oranlarında ani değişimler fonun getirisini düşürebilir. Enflasyon yükseldiğinde, fonun sunduğu getiri reel anlamda yetersiz kalabilir ve paranızın alım gücü zamanla azalabilir. Ayrıca portföyde yer alan varlıkların ihraççısı yükümlülüklerini yerine getirmezse bu da fon performansını olumsuz etkileyebilir. Teknik aksaklıklar, yasal düzenlemelerdeki değişiklikler veya piyasa stresleri gibi faktörler de fonun işleyişinde gecikmelere ve değer kayıplarına yol açabilir. 

Likit Fon Hemen Satılır mı?

Likit fonlar, adından da anlaşılacağı üzere kolayca nakde çevrilebilen yatırım araçlarıdır. Ancak hemen satılır ifadesi, işlemin anlık olarak sonuçlandığı anlamına gelmez. Genellikle iş günlerinde, sabah belirli saatlere kadar verilen satış talimatları aynı gün içinde işleme alınır ve tutar yatırımcının hesabına yansıtılır. Bu uygulama T+0 olarak bilinir ve likit fonların en önemli avantajlarından biridir. 

Ancak satış işlemi gün sonuna ya da mesai saatleri dışına bırakılırsa, emir bir sonraki iş gününe aktarılır ve işlem o günkü fon fiyatı üzerinden gerçekleştirilir. Bazı bankalar, satış sonrası bekleme süresi olmadan anında nakit erişimi sunan özel çözümler de geliştirmiştir. Bu sistemlerde fon bozulmadan önce kısmen tahsilat yapılır, karşılığında küçük bir kesinti uygulanabilir. 

Likit Fonlar Hafta Sonu Kazandırır mı?

Evet, likit fonlar, hafta sonu işlem görmese de bu günler için getiri üretmeye devam eder. Cumadan sonra alınan fonlar, hafta sonu boyunca teknik olarak sabit birim fiyatla bekler. Yani cumartesi ve pazar günlerinde alım-satım işlemi yapılmaz ve fon değeri güncellenmez. Ancak bu, yatırımcının o günlerde kazanç elde etmediği anlamına gelmez. 

Hafta sonuna denk gelen günlerin getirisi, pazartesi günü fon fiyatına yansıtılır. Örneğin cuma akşamı fon alan bir yatırımcı, cumartesi ve pazar günlerinin birikmiş kazancını pazartesi sabahı fon değerinde görür.