Sermaye piyasalarında yatırımcılar için kritik bir rol oynayan güvenlik esaslarının sağlanması önemlidir. Bu güvenirliğin sağlanması için ise bu sektörde ilerlemek ve uzmanlaşmak isteyen kişilerin belirli eğitim düzeyine sahip olmaları gerekir. Dolayısıyla bireylerin SPK değerleme lisansı alması önemlidir. SPK lisansı, gayrimenkul değerleme ve kredi derecelendirme gibi alanlarda kariyer yapmak isteyen kişilerce alınır. Ancak bireylerin bu lisansı alabilmesi için taşıması gereken şartlar ve yetkinlik düzeyleri değişiklik gösterir.
Bu yazımızda SPK lisansının ne olduğu, nasıl alındığı ve hangi SPK lisansının ne işe yaradığı gibi merak edilen sorulara kapsamlı yanıtlar vereceğiz. Ayrıca SPK lisansı almak için gereken şartlara ve bu lisansın nereden alınabileceğine değineceğiz.
SPK lisansı, finansal piyasalarda uzman olan kişileri tespit etmek amacıyla ilgili kurum tarafından verilen yetki belgesidir. Bu belgeye sahip olan kişiler, kredi derecelendirme kurumları ve gayrimenkul değerleme alanlarında yatırım danışmanlığı ya da fon yönetimi gibi görevleri yerine getirmek amacıyla çalışma fırsatı yakalar. Ancak bireylerin bu alanlarda hizmet verebilmesi için belirli lisans derecesini tamamlaması gerekir.
Bireyler, SPK lisansı almak için öncelikle uzmanlaşmak istediği alanı belirlemelidir. Ardından TC kimlik kartı fotokopisi ve e-Devlet üzerinden alınan barkodlu yüksek öğrenim belgesi ile SPK lisans başvurusu yapmalıdır. Bazı durumlarda bireyler, SPK lisansını yükseltmek için de bu sınava girmek isteyebilir. Bu durumda bir üst lisansa başvurmak için eski lisansların aslını ilgili kuruma vermesi gerekir.
SPK lisansı almak için sınavı başarı ile tamamlamak gerekir. Bu sınava giriş yapmadan önce lisans türüne göre belirlenen üniversite düzeyinden mezun olunması şarttır. Bireylerin mezuniyet şartını sağlamasının ardından ilgili sınava girmesi ve geçerli not alması gerekir.
SPK Lisans sınavı başvuru süreci aşağıdaki gibidir:
SPK düzey 1 lisansı almak için en az 2 yıllık yükseköğrenim düzeyinde faaliyet gösteren okullardan mezun olunmalıdır. Mezuniyet şartını karşılayan bireylerin Sermaye Piyasası Faaliyetlerinde Düzey 1 Lisansı sınavını başarı ile tamamlaması gerekir.
SPK temel düzey sınavında; dar kapsamlı sermaye piyasası mevzuatı ve meslek kuralları, sermaye piyasası araçları 1, yatırım kuruluşları, takas, saklama ve operasyon işlemleri konularını kapsayan sorular sorulur.
SPK düzey 2 lisansı alabilmek için en az 4 yıllık yükseköğrenim düzeyinde faaliyet gösteren okullardan mezun olmak gerekir. Mezuniyet şartını karşılayan ve sermaye piyasası faaliyetlerini geniş kapsamlı yürütmek isteyen kişiler, Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 2 Lisansı sınavını başarı ile tamamlamalıdır. Bu lisans sınavını başarı ile tamamlayan bireyler, 1 ve 2 Lisansını kapsayan görev ve unvanlarda çalışabilirler.
SPK orta düzey sınavında; geniş kapsamlı sermaye piyasası mevzuatı ve meslek kuralları, sermaye piyasası araçları 1 - 2, yatırım kuruluşları, finansal piyasalar, finansal yönetim ve mali analiz, ticaret hukuku, muhasebe ve finansal raporlama, takas, saklama ve operasyon işlemleri konularını kapsayan sorular sorulur.
SPK düzey 3 lisansı alabilmek için en az 4 yıllık yükseköğrenim düzeyinde faaliyet gösteren okullardan mezun olmak gerekir. Mezuniyet şartını tamamlayan ve sermaye piyasası faaliyetlerini ileri düzeyde yürütmek isteyen kişiler, Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansı sınavını başarı ile tamamlamalıdır. Bu sınavı başarı ile tamamlayan bireyler 1, 2 ve 3 Lisansını kapsayan unvan ve görevlerde çalışabilirler.
SPK ileri düzey sınavında; geniş kapsamlı sermaye piyasası mevzuatı ve meslek kuralları, sermaye piyasası araçları 1 - 2, yatırım kuruluşları, finansal piyasalar, finansal yönetim ve mali analiz, ticaret hukuku, muhasebe ve finansal raporlama, genel ekonomi, temel finans matematiği ve değerleme yöntemleri, kurumlarda ve sermaye piyasasında vergilendirme, takas, saklama ve operasyon işlemleri konularını kapsayan sorular sorulur.
SPK lisansı alma şartları, bireylerin lisansa uygunluğunu ölçmek için belirlenir. Lisans almak için ilgili sınava giriş yapan bireylerin başarılı olması için belirli şartları sağlaması gerekir:
SPK lisansı almak için şartlar aşağıdaki gibidir:
SPK lisansı, sermaye piyasalarında çalışmak isteyen bireylerin mesleki yeterliliğini ölçmek için girdiği sınavı başarı ile tamamlamasının ardından bu başarısını belgelemesini sağlar. Bireyler, SPK lisansını edindikten sonra yasal çalışma yetkisine sahip olurlar. Ayıca piyasa mevzuatları, etik kurallar ve mesleki bilgiler neticesinde sahip olunan bu lisans; işe alma ve işi yürütme sürecinde yatırımcılara güven sağlar.
SPK lisansının kullanılabileceği yerler, alınan lisansın düzeyine göre değişiklik gösterir. Ancak bireyler genel olarak bankalarda, portföy yönetim şirketlerinde, gayrimenkul firmalarında ve aracı kurumlarda çalışabilirler.
SPK düzey 1 lisansı, sermaye piyasalarında temel düzeyde çalışacak kişiler tarafından alınması gereken belgedir. SPK temel düzey lisansına sahip olan bireyler; halka arz ve yatırım fonları gibi işlemleri yapabildiği gibi farklı kurumlarda yatırım danışmanı ve portföy yöneticisi olarak çalışma gerçekleştirebilir. Ayrıca kredili işlem sorumlusu müşteri temsilcisi, irtibat bürosu sorumlusu ve borsa üye temsilcisi olarak çalışabilirler.
SPK düzey 2 lisansı, sermaye piyasalarında orta düzeyde çalışacak kişilerin alması gereken belgedir. Finansal alanda iş yürüten farklı kurumlarda çalışma sürdürmek isteyen kişiler, bu lisans derecesini başarı ile tamamlamalı ve mesleki yeterliliğini kanıtlamalıdır.
SPK orta düzey lisansına sahip olan bireyler; yatırım kuruluşlarında iç kontrol elemanı ve şube müdürü olabilirler. Ayrıca kolektif yatırım kuruluşlarında fon müdürü ve halka açık şirketlerde yatırımcı ilişkileri bölümü yöneticisi olarak görev yapabililer.
SPK düzey 3 lisansı, sermaye piyasalarında ileri düzeyde çalışacak kişilerin alması gereken belgedir. En kapsamlı sermaye piyasası lisansı olan bu belge, ileri düzey bilgi ve becerilerini kanıtlamak isteyen kişiler tarafından alınmalıdır.
SPK ileri düzey lisansına sahip olan bireyler; müfettiş, iç kontrol elemanı ve kurumsal finansman uzmanı olarak görev yapabilirler. Ya da varlık finansmanı fonları fon kurulu üyesi, portföy yönetim şirketlerinin yönetim kurulu üyesi ve araştırma uzmanı olabilirler. Ayrıca SPK 1 ve SPK 2'ye tanınan tüm görev ve meslek alanlarında da çalışabilirler.
SPK lisansı, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından verilen bir yeterlilik belgesidir. Sermaye Piyasası Kurulu, lisanslama sürecinde belgelerin hazırlanması için Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu A.Ş olarak bilinen SPL’yi yetkilendirmiştir.
Bireyler, SPL’nin online başvuru sitesi üzerinden T.C. kimlik numarası ve şifresi ya da e-Devlet şifresi ile sisteme giriş yaparak başvuru işlemini gerçekleştirebilir.
SPK lisansına sahip olan bireylerin her üç yılda bir lisans yenileme eğitimine katılması zorunludur. Zamanı geldiğinde yenileme işlemini gerçekleştirmeyen ve eğitime katılmayan bireylerin lisansı askıya alınır ve lisansa konu olan faaliyetlerde bulunması mümkün olmaz. Ancak bireylerin lisansı askıya alınsa da yenileme eğitimine tekrar katılmaları halinde askıya alınan lisansı geçerli hale gelir.
SPK lisansı almanın zorluk derecesi, kişiden kişiye göre değişiklik gösterir. Müfredatta yer alan konular, sorunların derinliği ve sınavın geniş konuları kapsaması; bazı bireylere zor gelebilir. Ancak lisans alabilmek için doğru bir çalışma planı hazırlamak ve bu plana uyum sağlamak, başarılı olmak için önemli olan adımlardan biridir.
Lisans sınavında zorlanmak istemeyen kişilerin müfredattaki konulara hakim olması gerekir. Bu alanlarda belirlenen eksikler tamamlandıktan ve deneme sınavları çözüldükten sonra sınavı başarı ile tamamlamak mümkündür.
SPK bağımsız denetim lisansı, sermaye piyasalarında denetim ve yönetici olarak çalışmak isteyen kişilerin bu işi bağımsız olarak yürütmelerini sağlayan lisans türüdür. Bu lisansın alınabilmesi için 4 yıllık fakültelerden mezun olmak, Sermaye Piyasalarından yetki alan bağımsız denetim şirketinde tam zamanlı aktif şekilde çalışmak, SMMM ya da YMM ruhsatına sahip olmak, unvanın gerektirdiği mesleki deneyimi taşımak gerekir.
SPK lisansı alan kişiler, lisans düzeyine göre çeşitli alanlarda çalışabilirler. Bireylerin SPK lisans düzeyine göre görev yapabileceği alanlar ve unvanlar farklılık gösterir. Bu farklılıklar ise aşağıdaki gibidir:
SPK Düzey 1 Lisansı:
SPK Düzey 2 Lisansı:
SPK Düzey 3 Lisansı:
Hayır, SPK lisansı kiralama işleminin yapılması mümkün değildir. Çünkü SPK lisansları, kişinin T.C. kimlik numarasına ve adına yönelik düzenlenir. Yalnızca lisans sahibi olan kişilerin faaliyet yürütmesi adına verilen bir belge olduğundan devredilemez.
SPK lisansı, bireylerin bankaların uzmanlık gerektiren pozisyonlarında çalışmasına olanak tanır. Dolayısıyla bankalara danışmanlık vermek isteyen, yatırım danışmanlığı ve fon yönetimi gibi alanlarda çalışmak isteyen bireylerin bu lisansı almaları gerekir.
SPK gayrimenkul değerleme uzmanlığı lisansı, kamu ve özel sektörde bağımsız çalışmak isteyen bireylerin uzmanlığını kanıtlamak için aldığı belgedir. SPK gayrimenkul değerleme lisansı alan kişiler gayrimenkul değerlendirmesi yapan kurumlarda görev alır. Ayrıca arsa, bina ve konut gibi taşınmaz malların kredi işlemlerini ve satış işlemlerini gerçekleştirebilir.
SPK kredi derecelendirme lisansı, sermaye piyasası araçlarının risk düzeyini analiz etmeye yönelik çalışma gerçekleştirmek isteyen bireyler tarafından alınır. Bireyler, bu lisansı edindikten sonra yatırımcılar için önemli olan kredi derecelendirme faaliyetlerini yürütmek için finansal raporlama yapar.
SPK türev araçlar lisansı almak için 4 yıllık yükseköğrenim düzeyinde eğitim veren ilgili bölümlerden mezun olmak ve ilgili sınavı başarı ile tamamlamak gerekir. Bireyler, lisans sınavını başarılı bir şekilde tamamladıktan sonra bu lisansı almaya hak kazanır.
SPK türev araçlar lisansı, risk yönetimi ve stratejileri konusunda uzman olmak isteyen kişiler tarafından alınması gereken belgedir. Bu lisansa sahip olan kişiler; türev araçlar personellerinin bağlı olduğu birimin yöneticisi ve personeli, gayrimenkul dışı varlık değerlemesi yapacak personel gibi çeşitli unvanlarda çalışabilirler.
Bağımsız denetim lisansını pasif hale getirmek için SPK’ya resmi bir başvuru yapılması gereklidir. Bu işlem, ilgili kişinin mesleği yapmayı durdurduğunu veya geçici olarak ara verdiğini beyan etmesiyle gerçekleşir. SPK'nın belirlediği prosedürlere göre dilekçe ve belgelerle başvuru yapılmalıdır.
SPK bağımsız denetim lisansı sınavına SMMM ya da YMM ruhsatı alan, üniversitelerin 4 yıllık eğitim veren fakültelerinden mezun olan, unvanın gerektirdiği deneyime sahip olan ve bağımsız denetim şirketinde aktif ve tam zamanlı çalışan bireyler girebilir.
Emlak danışmanlarının SPK lisansı alabilmesi için Gayrimenkul Değerleme Lisansı sınavına girmesi gereklidir. Bu sınav, gayrimenkul değerleme, hukuki süreçler ve piyasa analizleri gibi konulardan oluşur. Başarılı adaylar SPK tarafından yetkilendirilir.
Banka SPK lisansı almak için adayların ilgili sınava giriş yapması gerekir. Bankacılık alanında genellikle sermaye piyasası faaliyetleri, yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi lisansları aranır.