Düşük riskli yatırım araçları, birikimlerin en doğru şekilde değerlendirilebilmesine yardımcı olur. Bazı bireyler yüksek kazanç elde etmeyi hedeflerken, bu süreçte güvenliği de ön planda tutar. Bu noktada hazine bonosu, düşük riskli bir yatırım aracı arayan ve sabit gelir elde etmek isteyen kişiler için güvenli bir yatırım enstrümanı olarak değerlendirilebilir.
Bu yazımızda hazine bonosunun ne olduğuna, özelliklerine ve en yüksek hazine bonosu verene bankalara değineceğiz. Ayrıca hazine bonosunun nereden ve nasıl alındığını inceledikten sonra bu yatırım aracının stopaj oranı ve vergi kesintisi miktarına dair kapsamlı bilgiler sunacağız.
Hazine bonosu, devletin kısa vadeli borçlanma ihtiyaçlarını karşılayan ve Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından basılan devlet içi borçlanma senetleridir. Bu finansal yatırım araçları, devletin ya da çeşitli kurumların finansman ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Hazine bonosu, minimum iki ay, maksimum bir yıl ile vadelendirilir. Bu süre, senetleri ihraç eden kurum tarafından öngörülür ve öngörülen sürenin sonunda bono sahibine belirli bir bedel ve faiz ödenir. Dolayısıyla yatırımını bono üzerinde değerlendiren bireyler, anaparaya eklenen faiz ile gelir elde edebilir.
Hazine bonosunun öne çıkan özellikleri şöyle sıralanabilir:
Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi'nin 2025 yılı itibarıyla ihraç ettiği hazine bonoları ve devlet tahvillerinin faiz oranları, vade süreleri ve piyasa koşullarına göre değişkenlik arz etmektedir. Örneğin, 20 Ocak 2025 tarihinde, 2 yıllık gösterge tahvilin faizi %38,60 seviyesinde gerçekleşmiştir. Aynı tarihte, 5 yıllık tahvil faizi %31,35, 10 yıllık devlet tahvili faizi ise %27,67 olarak kaydedilmiştir. Bu oranlar, ekonomik göstergeler, enflasyon beklentileri ve para politikaları gibi muhtelif faktörlerin etkisiyle şekillenmektedir. Hazine bonoları ve devlet tahvilleri, devlet güvencesi altında olup, vade sonunda anapara ve faiz ödemesi taahhüt edilmektedir.
En uygun hazine bonosu veren bankaların faiz oranları, Merkez Bankası’nın politikalarına ve kamuda mevcut olan borçlanma stratejilerine göre belirlenir. En yüksek hazine bonosu veren bankalar arasında İş Bankası, Ziraat Bankası, Garanti Bankası ve ING Bank bulunur. Diğer tüm bankalar için aşağıdaki tabloya göz atabilirsiniz.
Banka Adı |
---|
İş Bankası |
Ziraat Bankası |
Garanti Bankası |
ING Bank |
Halkbank |
Akbank |
Yapı Kredi |
QNB |
Hazine bonosu hesaplama işleminde anapara, vadeye kalan gün sayısı ve faiz oranları ele alınır. Bu işlem sırasında tahsilatın hangi yöntemle yapıldığı önemlidir. Bu hesaplamanın formülü ise aşağıdaki gibidir;
Hazine Bonosu Getirisi = ( Basit Faiz / 365 ) x ( Basit Faiz / 365 ) x Vadeye Kalan Gün Sayısı
2025 yılı itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi'nin ihraç ettiği tahvillerin faiz oranları ve vade süreleri göz önünde bulundurarak bir hesaplama yapacak olursak: 2 yıllık tahvilin yıllık faiz oranı %38,60 olup, 730 günlük vade sonunda 100.000 TL anapara için elde edilen faiz getirisi 77.200 TL olarak hesaplanmıştır. Bu durumda, yatırımcının vade sonunda alacağı toplam tutar 177.200 TL olacaktır. 5 yıllık tahvilde ise yıllık faiz oranı %31,35 olup, 1825 günlük vade sonunda aynı anapara üzerinden 156.750 TL faiz geliri sağlanacak ve toplam ödeme tutarı 256.750 TL'ye ulaşacaktır.
Daha uzun vadeli bir yatırım aracı olan 10 yıllık tahvilde, yıllık faiz oranı %27,67 olarak belirlenmiştir. 3650 günlük vade sonunda, 100.000 TL anapara üzerinden 276.700 TL faiz getirisi elde edilerek toplamda 376.700 TL'lik bir ödeme yapılacaktır. Bu hesaplamalar, farklı vade süreleri ve faiz oranlarına göre yatırımcıların potansiyel getiri ve toplam kazançlarını değerlendirebilmeleri için hazırlanmıştır. Hangi vadenin ve faiz oranının sizin yatırım hedeflerinizle uyumlu olduğunu belirlemek için bu analizden yararlanabilirsiniz.
Hazine bonosu almak için öncelikle bir bankada ya da yatırım kuruluşunda yatırım hesabı açmanız gerekir. Ardından, bu hesap üzerinden doğrudan ihraç dönemlerinde hazine bonosu satın alabilir ya da ikincil piyasadan işlem gören bonoları alabilirsiniz. Hazine bonoları genellikle devlet tarafından belirli dönemlerde ihraç edilir ve bu süreçlerde, alış fiyatı ile vade sonunda elde edilecek getiri oranı önceden sabitlenir. Eğer ihraç dönemi dışında alım yapmak istiyorsanız, Borsa İstanbul’da (BIST) işlem gören mevcut bonolar arasından seçim yapabilirsiniz. Bu işlemler, genellikle Takasbank aracılığıyla güvenli bir şekilde gerçekleştirilir. Alış işlemi sırasında yatırım miktarınızı belirler ve piyasa fiyatına uygun olarak alım emri verirsiniz. Vadesine kadar bonoyu elinizde tutarsanız sabit getiriden faydalanabilirsiniz, ancak dilerseniz ikincil piyasada satış yaparak likidite de sağlayabilirsiniz. Bu süreçte, işlem maliyetleri ve piyasa koşullarını göz önünde bulundurmanız önemlidir.
Hazine bonosu, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açılan bono ve tahvil ihaleleri uyarında çeşitli bankalar ve aracı kurumlar aracılığıyla alınabilir. Hazine bonosu almak için kullanılan yerler ise şu şekilde sıralanabilir;
Net Bakiye
₺103.550,69
Oran i
%45,00
Net Kazanç
₺3.550,69
Devlet tahvili ve hazine bonosu, devletin finansman ihtiyacını karşılamak için ihraç edilen, düşük riskli sabit getirili yatırım araçlarıdır. Hazine bonosu, 1 yıldan kısa vadeli olarak ihraç edilip genellikle vade sonunda tek seferde ödeme yaparken, devlet tahvili 1 yıl ve üzeri vadelerde düzenli kupon ödemesi sunar. Genellikle kısa vadeli nakit ihtiyacı olanlar için hazine bonosu, uzun vadeli birikim yapmak isteyenler için ise devlet tahvilleri tercih edilir. Getiri açısından tahviller daha yüksek toplam kazanç potansiyeline sahiptir. Burada seçim, yatırımcının risk ve likidite tercihlerine bağlıdır.
Aşağıdaki tabloda devlet tahvili ve hazine bonosu arasındaki tüm farkları bulabilirsiniz.
Kriter | Devlet Tahvili | Hazine Bonosu |
---|---|---|
Vade Süresi | Vadesi 1 yıl ve üzeri; 2, 5, 10 veya daha uzun vadelerle ihraç edilir. | Vadesi 1 yıldan kısa; genellikle 3, 6 veya 12 ay vadelerle ihraç edilir. |
Getiri Ödemesi | Vade sonunda anapara ile birlikte tek seferde faiz getirisi ödenir. | Düzenli olarak kupon ödemesi yapılır ve vade sonunda anapara ödenir. |
Risk Düzeyi | Devlet güvencesi altında olduğu için yatırım riskleri oldukça düşüktür. | Devlet güvencesi altında olduğu için güvenilir ve risksiz bir yatırım aracıdır. |
Kullanım Amacı | Kısa vadede nakit ihtiyacını karşılamak veya geçici likidite sağlamak için kullanılır. | Uzun vadeli birikim yapmak veya portföy çeşitlendirmesi sağlamak için uygundur. |
Getiri Potansiyeli | Kısa vade nedeniyle faiz getirisi sınırlıdır; toplam getiri genelde düşüktür. | Uzun vade ve düzenli kupon ödemeleri nedeniyle toplam getiri potansiyeli daha yüksektir. |
Devlet tahvilinin ne olduğunu, nasıl ve nereden alındığının yanı sıra güncel faiz oranlarını Devlet Tahvili Nedir, Nasıl ve Nereden Alınır? Faiz Oranları başlıklı yazımızdan öğrenebilirsiniz.
Devlet tahvili ve hazine bonolarından elde edilen faiz gelirleri, tam mükellef gerçek kişiler için %10 oranında stopaja tabidir. Ancak, 22 Aralık 2021 - 31 Ocak 2025 tarihleri arasında ihraç edilenler için stopaj oranı %0 olarak uygulanmaktadır. Altına dayalı devlet tahvillerinde de stopaj %0’dır. Bu stopaj nihai vergi niteliğinde olup, ek beyanname verilmesine gerek yoktur. Tam mükellef kurumlar için ise bu gelirler kurum kazancına dahil edilir ve stopaj beyanname üzerinden mahsup edilebilir. Bu kapsamda, sermaye şirketleri için stopaj oranı %0, diğer kurumsal yatırımcılar için ise %10 olarak uygulanmaktadır
Hazine bonosu getirisi, yatırımcının alış sırasında belirlenen sabit faiz oranı üzerinden hesaplanır ve genellikle bononun vadesi sonunda elde edilen toplam kazancı ifade eder. Getiri, bononun nominal değerine ve faiz oranına bağlıdır. Örneğin, 100.000 TL nominal değerli ve %35 faiz oranına sahip bir hazine bonosu, bir yıllık vade sonunda 35.000 TL faiz getirisi sağlar. Toplamda, yatırımcı 100.000 TL anapara ile birlikte 135.000 TL elde eder. Ancak hazine bonosunun getirisi, sadece vade sonundaki faiz gelirinden ibaret değildir. İkincil piyasada alım-satım yapılması durumunda, piyasa faiz oranlarının değişimine bağlı olarak bono fiyatında dalgalanmalar olabilir. Eğer yatırımcı bonoyu vadesine kadar elde tutmaz ve piyasa koşullarına göre daha yüksek bir fiyattan satarsa, elde edilen kar da toplam getirinin bir parçası olur.
Evet, hazine bonosu vadesinden önce bozulabilir. Hazine bonoları ikincil piyasada alınıp satılabilen menkul kıymetlerdir, bu nedenle yatırımcılar vade dolmadan önce bonolarını satabilir. Ancak bu durumda, bononun satıldığı tarih itibarıyla piyasa koşulları, faiz oranları ve talebe bağlı olarak bononun fiyatı değişebilir. Bu, yatırımcının beklenenden daha düşük bir getiri elde etmesine veya zarar etmesine neden olabilir. Piyasa faiz oranlarının yükselmesi durumunda, mevcut hazine bonolarının piyasa değeri düşer, çünkü yeni ihraç edilen bonolar daha yüksek faiz oranları sunar. Tam tersi şekilde, faiz oranları düştüğünde bononun piyasa değeri artabilir ve yatırımcı vade sonunu beklemeden kar elde edebilir. Vadesinden önce satış, yatırımcının likidite ihtiyacını karşılamak için avantajlı bir seçenek olabilir, ancak bu işlem sırasında fiyat dalgalanmaları göz önünde bulundurulmalı ve getiri hesaplamaları dikkatlice yapılmalıdır.
31 Ocak 2025 tarihine kadar (bu tarih dahil) iktisap edilen, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde edilen gelir ve kazançlar için stopaj oranı %0 olarak belirlenmiştir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi uyarında 2025 yılında hazine bonosu vergi kesintisi %10 olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla yatırımcılar, hazine bonosundan elde ettiği faiz geliri ve alım satım işlemleri üzerinden %10 vergi kesintisine tabii tutulmuştur. Ancak 22 Aralık 2021 ile 31 Temmuz 2024 tarihleri arasında iktisap edilen (satın alınan) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde edilen gelir ve kazançlar için stopaj oranı %0 olarak uygulanmıştır. Daha sonradan bu tarihin 31 Ocak 2025'e kadar uzatıldığı duyurulmuştur.
Hazine bonosu işlem saatleri, bankalar ve aracı kurumların politikalarına göre değişiklik göstermektedir. Ancak genellikle her banka, mesai saatleri içerisinde alım satım işlemlerine onay vermektedir. Örneğin Garanti BBVA, 09:30 - 16:00 saatleri arasında hazine bonosu alım satım işlemlerine izin verirken; İş Bankası fiziki şube işlemlerinde mesai saatlerini, diğer kanallar (internet şube, telefon şube, bankamatik ve İşCep) aracılığıyla yapılan işlemlerde 24 saat boyunca alım satım yapmayı mümkün kılmaktadır. Borsa İstanbul üzerinden ise 09:00 ila 12:30 - 13:30 ila 18:00 arasında işlem yapılabilmektedir.
Hayır, hazine bonosu devlet garantili yatırım aracı olduğundan düşük riskli olarak değerlendirilebilir. Ancak faiz oranları ve enflasyon riskleri gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda bazı riskler taşıyabilir. Örneğin vade sonuna kadar elde tutulan hazine bonosu, düşük riskli bir yatırım aracı olarak değerlendirilebilir. Vade sonunda devlet, bononun vadesi geldiğinde anaparayı ve anaparaya eklenen faiz tutarını yatırımcıya geri ödeme yükümlülüğüne sahiptir. Ancak devlet borçlanmaları, özel sektör borçlanmalarına göre düşük bir risk taşır. Dolayısıyla bu gibi durumlarda hazine bonosu düşük riskli olarak kabul edilir. Hazine bonosunun avantajlarından ve dezavantajlarından bahsetmek gerekirse aşağıdaki tablo, yatırımcılara fayda sağlayabilir;
Avantajları | Dezavantajları |
---|---|
Devlet garantisi altındadır. | Enflasyon yükseldiğinde reel getiride olumsuz etki yaşanabilir. |
Sabit bir getiri sunar. | Faiz oranlarına bağlı şekilde değişim gösterir. |
Temettü riski düşüktür. | Likidite riski ile büyük değişimler yaşanabilir. |
Evet, hazine bonosundan faiz geliri elde etmek mümkündür. Bononun faize bağlı getirisi ise türüne ve vade süresine göre değişiklik gösterir. Yatırımcıların sağladığı faiz gelirleri ise vade sonunda devlet tarafından geri ödenir.