Yatırım Teşvik Belgesi Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Alınır?
Yatırım teşvik belgesini ne olduğu, türleri, hangi vergilerden muaf tutulduğu, kimlerin aldığı, avantajları, ücretleri ve geçerlilik süresi burada!- Yatırım Teşvik Belgesi Nedir?
- Yatırım Teşvik Belgesi Türleri Nelerdir?
- Yatırım Teşvik Belgesi Ne İşe Yarar? Avantajları Nelerdir?
- Yatırım Teşvik Belgesini Kimler Alabilir?
- Yatırım Teşvik Belgesi Hangi Vergilerden Muaf?
- Yatırım Teşvik Belgesi Nasıl Alınır?
- Yatırım Teşvik Belgesi Sorgulama Nasıl Yapılır?
- Yatırım Teşvik Belgesi Alındıktan Sonra Yapılması Gerekenler Nelerdir?
- Yatırım Teşvik Belgesi Kaç Yıl Geçerli?
- Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Kredi Kullanımı Nasıl İlerler?
- Yatırım Teşvik Belgesi Alan Firmalar Hangileri? Nasıl Öğrenebilirim?
- Yatırım Teşvik Belgesi Ücreti Ne Kadar?
Yatırım teşvik sistemi yatırımların desteklenmesi amacıyla yürütülen önemli uygulamalardan biridir. Bu uygulama kapsamında verilen yatırım teşvik belgesi ile farklı alanlarda kolaylıklar sağlanır. Bu yazımızda yatırım teşvik belgesinin ne olduğu, kimlerin faydalanabileceği ve sağladığı avantajlar üzerinde duracağız. Ayrıca belgenin nasıl alınacağı, geçerlilik süresi, sorgulama yöntemleri ve kredi kullanımındaki rolü gibi merak edilen konulara da açıklık getireceğiz.
Yatırım Teşvik Belgesi Nedir?
Yatırım teşvik belgesi, ticari ve ekonomik yapıyı canlı tutmak için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yatırımcılara verilen, çeşitli alanlarda avantaj sağlayan resmi bir destek belgesidir. Bu belge sayesinde hem finansmana erişim daha kolay hale gelir hem de maliyet avantajı sağlanır.
İthalat bağımlılığını azaltma, katma değeri yüksek üretimi artırma ve bölgesel kalkınmayı destekleme gibi amaçlarla oluşturulan yatırım teşvik sistemi, 3305 sayılı Karar ile 2012’de uygulamaya konulmuştur. Bu kapsamda 6 farklı bölgeye ayrılan bu sistemde her bölge için farklı bir destek oranı belirlenmiştir.
Yatırım Teşvik Belgesi Türleri Nelerdir?
| Belge Türü | Açıklama |
|---|---|
| Genel Yatırım Teşvik Belgesi | Standart yatırım kriterlerini sağlayan yatırımlara çeşitli vergi ve gümrük kolaylıkları sunan belge türüdür. |
| Bölgesel Yatırım Teşvik Belgesi | Az gelişmiş ya da gelişmekte olan bölgelerde yapılan yatırımlarda bölgesel kalkınmayı destekleyen belge türüdür. |
| Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi | Enerji, sağlık, savunma ve eğitim gibi öncelikli sektörlerdeki yatırımlarda avantaj sağlayan belge türüdür. |
| Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Belgesi | Yüksek tutarlı yatırımları destekleyerek uzun vadeli vergi ve sigorta avantajı sunan belge türüdür. |
| Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi | Ülke ekonomisini daha iyi yerlere getirmek için ithalatı azaltıp yerli üretime destek sağlayan belge türüdür. |
| Proje Bazlı Yatırım Teşvik Belgesi | Ülkenin ihtiyaç duyduğu ve dışa bağımlı olduğu ürünlerdeki yerli üretime destek sağlayan belge türüdür. |
Yatırım Teşvik Belgesi Ne İşe Yarar? Avantajları Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesi, yatırımcıların maliyetlerini azaltarak çok yönlü avantajlar sunar. Bu avantajlar arasında; KDV istisnası ve iadesi, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, SGK prim desteği, faiz veya kâr payı desteği, yatırım yeri tahsisi, damga vergisi ve harç istisnası yer alır. Bu avantajların detayları ise aşağıda sıralanmıştır:
- KDV İstisnası ve İadesi: Yatırım için yapılan makine ve teçhizat alımlarında KDV alınmaz. Eğer ödenmiş KDV bulunuyorsa iade alınabilir. Bu istisna sayesinde nakit akışı güçlenir.
- Gümrük Vergisi Muafiyeti: Yurt dışından mal ya da teçhizat alımlarında yatırım teşvik belgesi sahipleri gümrük vergisinden muaf tutulur.
- Vergi İndirimi: Her yatırımcının ödemekle yükümlü olduğu kurumlar ya da gelir vergisinde indirim uygulanarak yatırımcıya destek sağlanır.
- SGK Prim Desteği: İşyeri sahipleri için sigorta primi işveren hissesi desteği ve sigorta primi işçi hissesi desteği ile istihdamın artırılması hedeflenir.
- Faiz veya Kâr Payı Desteği: Yatırım için kullanılan kredilerde sağlanan faiz veya kar payı desteği yatırımcıya ek bir yük binmeden proje finansmanı sağlar.
- Yatırım Yeri Tahsisi: Özel projeler söz konusu olduğunda devlet, yatırımcıya uygun arsa veya arazi tahsis ederek yeni tesis kurma maliyetlerini ciddi şekilde düşürür.
- Damga Vergisi ve Harç İstisnası: Yatırımcılar resmi işlemlerdeki damga vergisi ücreti ve bazı harçlardan muaf tutulur.
Yatırım Teşvik Belgesini Kimler Alabilir?
- Gerçek Kişiler
- Adi Ortaklıklar
- Sermaye Şirketleri
- Kooperatifler
- İş Ortaklıkları
- Kamu Kurum ve Kuruluşları
- Kamu Kuruluşu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları
- Dernekler ve Vakıflar
- Birlikler
- Belediyeler
- Yurt Dışındaki Yabancı Şirketlerin Türkiye’deki Şubeleri
Yatırım Teşvik Belgesi Hangi Vergilerden Muaf?
Yatırım teşvik belgesinin muafiyet sağladığı vergi türleri şunlardır:
- Katma Değer Vergisi
- Kurumlar Vergisi
- Damga Vergisi
- Emlak Vergisi
- Gümrük Vergisi
- İlave Gümrük Vergisi
Yatırım Teşvik Belgesi Nasıl Alınır?
Yatırım teşvik belgesi almak için süreç, yatırım teşvik belgesi başvuru evraklarının hazırlanması ile başlar. Bu belgeler şöyle sıralanabilir:
- Vergi levhası
- e-TUYS üzerinden ödenen harç ücretine dair dekont
- Yatırımın tanıtım ve fizibilite raporu
- Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi (Şirket sermayesi, ortaklık yapısı ve faaliyet konularını gösteren) ya da Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi (Aslı veya noter/onaylı örneği)
- SGK’dan alınacak borcu yoktur belgesi (Borç varsa yapılandırıldığını ve düzenli ödendiğini gösteren yazı)
- Çevresel Etki Değerlendirmesi kapsamındaki yatırımlar için “ÇED gerekli değildir” veya “ÇED olumlu” kararı
- Stratejik yatırımlar için ise teknik, mali ve sektörel analizleri içeren detaylı fizibilite raporu
Belgeler hazırlandıktan sonra Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yönetilen Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi’ne (E-TUYS) giriş yapılır. İlk olarak yatırımın türü, tutarı, yapılacağı yer ve hedefleri belirlenerek sistemde kayıt oluşturulur. Başvuruyu yapacak kişi için elektronik imza (e-imza) ve Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) adresi oluşturularak Bakanlığa dilekçe, taahhütname ve yetkilendirme formu gönderilir. Bakanlık tarafından yetkilendirme onayı geldikten sonra firmanın bilgileri E-TUYS sistemine kaydedilir.
Ardından yatırım projesi tanıtımı ve fizibilitesi tüm ayrıntılarıyla sisteme girilir. Yatırım için gerekli ekipman bilgisi de eklenir. ÇED raporu veya “ÇED gerekli değildir” belgesi gibi çevresel izinler de bu aşamada eklenir. Başvuru, e-imza ile onaylanarak sisteme gönderilir ve harç bedeli yatırılır. Sonrasında proje incelemeye alınır. Projenin uygun bulunması halinde yatırımcıya yatırım teşvik belgesi düzenlenir.
Yatırım Teşvik Belgesi Sorgulama Nasıl Yapılır?
Yatırım teşvik belgesi sorgulama işlemleri iki kanal üzerinden yapılabilir: E-devlet ve Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi (E-TUYS). E-devlet üzerinden yatırım teşvik belgesi sorgulamak için sisteme giriş yapılarak “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı – Yatırım Teşvik Belgesi Sorgulama” ekranı üzerinden yatırımcı, belge numarası ve belge kimliği bilgileri ile sorgulama yapılabilir. Diğer yandan Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi (E-TUYS) üzerinden başvurunun yapıldığı hesaba giriş yapılarak kolaylık sorgulama işlemi yapılabilir.
Yatırım Teşvik Belgesi Alındıktan Sonra Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesi alındıktan sonra yatırımcının belgenin geçerliliğini koruması için gerekli adımları atması gerekir. Bu adımların başında KDV istisna yazısının temin edilerek yatırım harcamalarına başlanması yer alır. Bu aşamadan sonra makine, teçhizat, arazi, altyapı, bina-inşaat gibi kalemlerde harcamalar yapılır. Yatırımın kabul edilebilmesi için sabit yatırım tutarının en az %10’u oranında harcamanın yapılması şarttır. Yapılan tüm işlemlerin e-TUYS üzerinden düzenli olarak raporlanması gerekir. Öngörülen süre içerisinde yatırım tamamlanmazsa gerekçe sunularak ek süre talep edilebilir.
Yatırımın tamamlanması durumunda ise tamamlama vizesine başvurulur. Bu aşamada, yatırımın belgeye uygun şekilde tamamlanıp tamamlanmadığını denetlenir. Uygun bulunması halinde tamamlama vizesi verilir. Tamamlanan yatırımlar faaliyete geçtikten sonra tesislerde üretim sürecine başlanabilir.
Yatırım Teşvik Belgesi Kaç Yıl Geçerli?
Yatırım teşvik belgesinin genel olarak geçerlilik süresi 3 yıldır. Bu süre tüm yatırım türleri için geçerlidir ve yatırımcıların bu süre içerisinde yatırımlarını tamamlamaları gerekir. Ancak belgenin geçerlilik tarihleri içerisinde ek süre talep edilmesi durumunda ilgili sürenin yarısı kadar ek süre verilebilir. Bu da uygulamada 1,5 yıldır. Bu durumda belgenin geçerlilik süresi 4,5 yıla çıkar. Ancak yatırım teşvik belgesinde ek sürenin sadece bir kez verildiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Öte yandan yatırımların planlanan süreden önce tamamlanması durumunda yatırımcı tamamlanma vizesine başvurabilir. Tamamlanma vizesi, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan projelerin bitiş aşamasında devreye giren resmi bir onay sürecidir. Bu aşamada yetkililer, yatırımın teşvik belgesinde belirtilen kriterlere uygun olup olmadığını kontrol eder. Harcamaların, kullanılan ekipmanların ve istihdamın öngörülen koşullarla uyumlu olması halinde proje resmen tamamlanmış kabul edilir. Bu sayede yatırımcı, yatırım teşvik belgesinde yer alan desteklerden daha erken faydalanma fırsatı bulur.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Kredi Kullanımı Nasıl İlerler?
Yatırım teşvik belgesi ile kredi kullanımı, projeler için gerekli olan finansmana daha düşük faiz oranları ve daha uzun vadelerle sahip olmaya olanak sağlar. Kredi için bankalara başvuru yapıldığında kredi talebi ile yatırım teşvik belgesi sistem üzerinden ilişkilendirilir. Bu sayede alınan kredinin belli bir kısmı faiz ya da kâr payı desteği kapsamında devlet tarafından karşılanır.
Ancak kullanılacak kredi tutarı, yatırım teşvik belgesinde belirtilen yatırım tutarına bağlı olarak şekillenir. Bu kapsamda kullanılacak kredilerin vade süresinin en az 12 ay olması gerekir. Yatırım teşvik belgesi ile farklı para birimlerinde kredi çekmek de mümkündür. Ödemelerin geciktirilmesi ya da yapılmaması durumunda ise faiz desteği sonlandırılabildiği gibi sağlanan teşvikler de geri alınabilir. Diğer yandan yatırımın tamamlanması durumunda alınan tamamlanma vizesi ile hem teşvik uygulamaları hem de kredi süreci sona erer.
Yatırım Teşvik Belgesi Alan Firmalar Hangileri? Nasıl Öğrenebilirim?
Yatırım teşvik belgesi alan firmalar 2025 yılında gün geçtikçe artmaya devam etmektedir. Bu belgeyi alan firmaları öğrenmek için birkaç farklı kaynaktan yararlanılabilir. Bu kaynaklar ve detayları şöyle sıralanabilir:
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı YTB Listesi: Bakanlığın her ay yayımladığı yatırım teşvik listeleri üzerinden, hangi firmaların teşvik belgesi aldığı incelenebilir.
- Yatırım Teşvik İstatistikleri: Düzenli olarak paylaşılan istatistik raporlarında, yatırım teşvik belgesi alan şirketlerin sektörel ve bölgesel dağılımları görülebilir.
- Veri Dosyaları ve Excel Tabloları: Bakanlığın zaman zaman yatırım teşvik belgelerine ilişkin yayınladığı ayrıntılı tablolar üzerinden firmaların isimleri, yatırım tutarları ve proje detayları öğrenilebilir.
- e-Devlet Sorgulama Hizmeti: İlgili şirketin belge numarasının bilinmesi halinde e-Devlet üzerinden sorgulama yapılarak detaylara ulaşılabilir.
Yatırım Teşvik Belgesi Ücreti Ne Kadar?
Yatırım teşvik belgesi ücretleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenir. Bu doğrultuda 2025 yılında belge başvurusu ücretleri yatırım tutarına göre 8.500 TL ila 40.000 TL arasında değişiklik gösterir. Revizyon işlemleri ise yatırım tutarı farketmeksizin 2.000 TL’dir. 2025 yılında uygulamada olan hizmet bedelleri aşağıdaki tabloda verilmiştir:
| Yatırım Tutarı | Ücreti |
|---|---|
| 5 Milyon TL’ye Kadar Olan Yatırım Teşvik Belgesi Düzenlemesi | 8.500 TL |
| 5 - 25 Milyon TL Arası Yatırım Teşvik Belgesi Düzenlemesi | 20.000 TL |
| 25 Milyon TL Üzeri Olan Yatırım Teşvik Belgesi Düzenlemesi | 40.000 TL |
| Yatırım Teşvik Belgesi Revizesi | 2.000 TL |
| Yatırım Teşvik Belgesi Revizesi (Kağıt Belge) | 2.000 TL |
