Sahte Dolar Nasıl Anlaşılır? En Etkili 15 Yöntem

Teknolojinin hızla gelişmesi, birçok alanda kolaylık sağlarken kötü niyetli kişiler tarafından sahte para üretimini de daha ileri bir seviyeye taşımıştır. Bu durum, özellikle dolar gibi en çok kullanılan para birimlerinde sahtecilik riskini artırdığı için hem bireylerin hem de işletmelerin banknotları dikkatle kontrol etmesini kaçınılmaz hale getirmiştir. Bu yazımızda sahte doların nasıl anlaşılacağı ile ilgili en etkili 15 yöntemi detaylarıyla ele alacağız.

Sahte Dolar Nasıl Anlaşılır? Tüm Yöntemler

Sahte doların anlaşılmasında kullanılan yöntemler arasında kâğıt kalitesi ve dokunma kontrolü, kabartma baskı kontrolü, emniyet şeridi kontrolü, filigran kontrolü, renk değiştiren mürekkep kontrolü, mikro yazı kontrolü ve bunların dışında çok daha fazla yöntem bulunmaktadır. Aşağıda tüm bu yöntemler detaylarıyla ele alınmaktadır: 

1.Kâğıt Kalitesi ve Dokunma Kontrolü

Gerçek dolar, pamuk ve keten liflerinin özel bir karışımından üretilmektedir. Normal kâğıttan tamamen farklı bir yapıya sahip olan bu kağıt türü  aynı zamanda ultraviyole ışığı emer ve içinde kırmızı ve mavi kılcal lifleri barındırır. Bu nedenle doları elinize aldığınızda hafif pürüzlü, lifli ve dayanıklı bir yüzey hissedersiniz. Ancak sahte paralar genellikle yazıcı kağıdı gibi daha düz ve kaygan bir yapıya sahiptir ve bu fark ilk dokunuşta dahi hissedilebilir. Ayrıca gerçek doların yüzeyi hafifçe kabartılmış olduğu için mürekkep dağılımı da dokununca kolaylıkla anlaşılabilir iken sahte dolarda bu his yoktur. 

2.Kabartma Baskı Kontrolü 

Dolar banknotlarının ön ve arka yüzeyinde “intaglio” adı verilen özel kabartma baskı yöntemi kullanılır. Özellikle portre, büyük harfli yazılar ve bazı kenar desenleri parmakla hissedilebilecek kadar belirgin kabartmaya sahiptir ve dokunularak kolayca hissedilebilir. Intaglio baskı yöntemi yüksek basınç gerektirdiği için ev tipi yazıcılarla, fotokopi makineleriyle veya dijital baskılarla taklit edilmesi mümkün değildir. Bu nedenle sahte paralarda intaglio kabartma etkisi genellikle yoktur, yüzey düz ve pürüzsüzdür.

3.Emniyet Şeridi Kontrolü

1996 yılından sonra basılan her ABD doları banknotunda, kupür değerine göre değişen ve kâğıdın içine gömülü dikey bir güvenlik şeridi yer alır. Bu şerit ışığa tutulduğunda net biçimde görünür ve üzerinde “USA” ile birlikte kupür değeri mikro yazıyla yer alır. Ancak “USA” ibaresi yalnızca 100 ve 50 ABD doları banknotlarda bulunur. 2, 5, 10 ve 20 ABD doları banknotlarda “USA” ibaresi yoktur; yalnızca kupür değeri mikro yazı olarak yazılmıştır. Sahte dolarda ise genellikle bu şerit bulunmaz. 

4.Filigran Kontrolü

Gerçek dolar banknotlarında filigran kâğıdın içine gömülü şekilde bulunur ve genellikle banknotun üzerindeki portreyle tamamen aynı görüntüyü taşır. Filigran ışığa tutulduğunda kağıdın inceltilmesi yöntemi sayesinde banknotun içinden belirgin bir yüz formunun görünmesi gerekir.

2008’de piyasaya çıkan yeni 5 dolarlık banknotlarda ise iki farklı filigran yer alır. Portre kısmının sağ tarafında, eski serilerdeki Lincoln filigranı kaldırılarak yerine büyük bir 5 rakamı filigranı eklenmiştir. Sol tarafta ise güvenliği artırmak için üç küçük 5 rakamından oluşan dikey bir filigran sütunu bulunur. Sahte paralarda bu filigran hiç olmadığı gibi kısmen ışık geçiren düzensiz bir gölge şeklinde de görülebilir. Öte yandan kupürle filigranın uyuşmaması da doların sahte olduğunun en açık göstergelerinden biridir.  

5.Renk Değiştiren Mürekkep Kontrolü

10, 20, 50 ve 100 dolarlık banknotlarda sağ alt köşedeki rakam özel bir renk değiştiren mürekkeple basılmaktadır. 5 dolarlık banknotlarda ise bu özellik yoktur. 10 ve 20 dolarlık banknotlarda rakamlara dik bakıldığında yeşil, açılı bakıldığında siyah görünürken 50 ve 100 dolarlık banknotlarda ise para yukarıya ve aşağıya doğru eğildiğinde rakamların bakır renginden yeşile döndüğü kolaylıkla görülebilir. Bu özelliğin dijital baskılarla taklit edilmesi neredeyse imkansız olduğu için sahte paralarda bu bölge ya mat görünür ya da sahte degrade efektiyle düz bir renk geçişi verilebilir. Bu nedenle gerçek renklendirme etkisinin olmadığı kolaylıkla farkedilebilir. 

6.Boyut Kontrolü

Gerçek dolar banknotlarının tüm kupürleri genişlik ve yükseklik açısından standart ölçülere sahiptir. Sahte paralarda ise genellikle milimetrik de olsa farklı boyutlar söz konusudur. Özellikle kenarlarda taşmalar, kâğıt kesimlerinde yamukluklar ve standart dışı uzunluklar ve kısalıklar sıkça görülür. Orijinal banknotla yan yana konulduğunda sahte olanın kenarlarının tam olarak örtüşmemesi, kağıdın daha ince ya da kalın hissedilmesi ve kesim hatalarının göze çarpması mümkündür. 

7.Renk ve Kontrast Kontrolü

Gerçek dolar banknotlarında renk geçişleri dengeli, çok katmanlı ve mat bir yapıya sahiptir. Hem portre hem de fon bölgesindeki çizgilerde doğal gölgelendirmeler yer alır. Sahte paralarda ise aşırı parlak renk kullanımı, kötü kontrast, tek ton gölgelendirme ve düşük çözünürlük söz konusudur. Fotokopi veya inkjet baskılarda tonlar daha düz, kenarlar ise daha bulanıktır. 

Diğer yandan gerçek dolar banknotları, basım yıllarına göre farklı renk kombinasyonlarıyla üretildiği için renklendirilmiş kağıdın kontrolü sahteciliği anlamada etkilidir. Örneğin 1996 basımlarında yeşil ve siyah tonlar kullanılırken, 1998–2003 dönemi 20 dolarlarda ve bazı 5, 10, 50 ve 100 dolarlarda yeşil, gri ve siyah tonları görülür. 2004 basımı 50 dolarda mavi, kırmızı, yeşil, 2006 basımı 10 dolarda siyah, turuncu, yeşil, 2008 basımı 5 dolarda siyah, mor, yeşil ve 2011 basımı 100 dolarda mavi, turuncu, sarı, yeşil, siyah gibi belirgin renk karışımları yer alır.

8.Mikro Yazı Kontrolü

Gerçek dolar banknotlarında çeşitli bölgelerde çok ince mikro yazılar bulunur. Bunlar genellikle portre çevresinde, güvenlik şeridi üzerinde ve kupür değerinin etrafındaki halkalarda yer alır. Dolar banknotlarında yer alan mikro yazılar, her kupürde farklı yıllarda yapılan tasarım güncellemeleriyle çeşitlenmiştir.

Aşağıda, dolar banknotlarında yıllara ve kupürlere göre kullanılan mikro yazı güvenlik unsurlarının detayları tablo halinde verilmiştir:

Her ne kadar mikro yazılar çıplak gözle görülebilse de büyüteç kullanıldığında yazılar daha okunur hale gelir. Sahte paralarda bu yazılar çoğunlukla bulanık görünür, tam okunamaz veya yazı olması gereken yerde çizgiler bulunur. Çünkü dijital baskıların bu incelikte yazı üretmesi oldukça zordur. Bu yüzden mikro yazıların büyüteç ile incelenmesi önem arz eder.

9.Optik Değişken Bant Kontrolü

Eski ABD doları banknotlarında 3D güvenlik şeridi bulunmamaktadır. Ancak 2011 yılından itibaren 100 dolarlık banknotlarda mavi holografik bir 3D güvenlik şeridi vardır ve bu şerit kâğıdın içine değil, dış yüzeyine entegre edilmiştir. Bu şeritteki çan ve 100 sembollerinin banknotu sağa-sola eğdikçe yukarı-aşağı hareket ediyormuş gibi görünmesi gerekir. Bu hareket tamamen optik bir güvenlik teknolojisidir ve sahte paralarda yalnızca düz mavi bir bant olarak bulunur ancak gerçek 3D hareket etkisini vermez.

10.Portre ve Arka Plan Detay Kontrolü

Gerçek dolar banknotlarında portre çizimleri çok ince gölgelendirme çizgilerinden oluşur. Portrelerin yüz detayları, saç çizgisi ve elbise gölgelendirmeleri son derece net, keskin ve detaylıdır. Sahte paralarda ise yüz hatları genellikle bulanık veya karanlık olabilir.  Bunun asıl sebebi dijital yazıcılarda intaglio baskı kadar detay özelliklerinin bulunmamasıdır. Benzer şekilde arka plan desenleri de gerçek paralarda net çizgilerden oluşur. Sahte paralarda ise mürekkep yayılması nedeniyle daha bulanık bir görüntü söz konusudur.

11.Seri Numarası Kontrolü

Seri numarası her banknota özel olarak verilen harf ve rakamlardan oluşan özel bir koddur.  Gerçek banknotlarda sol ve sağ taraftaki seri numaraları hem renk tonu hem yazı tipi hem de hizalama açısından birbirinin tamamen aynısıdır. Mürekkep tonu da banknot üzerindeki diğer yeşil güvenlik mürekkebiyle uyumludur. Sahte paralarda ise seri numaraları bazen eğik bazen farklı tonda veya kalınlıkta olabilir. Ayrıca bazı sahte paralarda piyasada nadiren görülen kopyalanmış veya tekrar eden seri numaraları da kullanılabilir. 

12.UV ve IR Kontrolü

UV ışık (mor ışık) ve IR (kızılötesi) testleri sahte dolar tespitinde oldukça etkilidir. Gerçek dolar UV ışığında yalnızca güvenlik şeridi ve belirli desenleri gösterirken, sahte paralarda ya tüm yüzey parlar ya da hiç parlamaz. 

Diğer yandan UV ışığında her kupür için farklı bir renk parlaması meydana gelir. Örneğin emniyet şeridinde; 100 dolarda pembe, 20 dolarda yeşil, 10 dolarda turuncu renk daha baskındır. Sahte paralarda ise bu şerit çoğunlukla sadece basılı bir çizgiden ibarettir ve UV altında görünmez. Diğer yandan kızılötesi testte gerçek banknotun yalnızca baskı bölgeleri görünür hale gelir. Sahte paralar ise genellikle IR altında tamamen kararır veya hatalı görünür.

13.Işık ve Büyüteç Kontrolü

Gerçek dolar ışığa tutulduğunda kağıdın içindeki emniyet şeridi görünür hale gelmektedir. Bu şerit hem kâğıdın içine gömülüdür hem de üzerinde kupür değeri ile “USA” yazıları tekrar eder. Ayrıca ışık altında portre çizgilerinin, küçük yazıların ve arka plan çizgilerinin netliği sayesinde doların sahte olup olmadığı kolaylıkla anlaşılabilir. Diğer yandan büyüteç kullanılması özellikle mikro detayları anlamak için oldukça önemlidir. Gerçek banknotların desenleri, çizgileri ve mikro noktaları çok net ve keskindir. Sahte paralarda, yazıcı pigmentinin dağılması nedeniyle bu desenler daha pürüzlü ve yıpranmış görünür. 

14.Koku Kontrolü

Koku kontrolü, diğer kontrol adımlarına göre daha subjektif olsa da bazı uzmanlar tarafından sahte parayı ayırt etmede yardımcı bir yöntem olarak görülmektedir. Gerçek ya da sahte fark etmeksizin yeni basılan her banknotun belirgin ve ağır bir kokusu bulunur; bu koku, kâğıdın üretiminde kullanılan özel mürekkepler ve kimyasal bileşenlerden kaynaklanır. Ancak uzmanlar, bu kimyasal kokunun sahte paralarda çoğu zaman daha keskin, yapay veya rahatsız edici olabileceğinin altını çizmektedir. Dolayısıyla yeni bir dolar banknotu elinize aldığınızda, kokusu olağandışı derecede yoğunsa banknotun sahte olabileceğinden şüphe edebilirsiniz. 

15.Bütünleşik Görüntü Kontrolü 

Banknotlarda bütünleşik görüntü, kupür değerini gösteren rakamın bir kısmının ön yüzde, diğer kısmının ise arka yüzde basılmasıyla oluşturulan bir güvenlik özelliğidir. Banknota bakıldığında bu parçalar tam olarak anlaşılmaz, rakam eksik veya yarım görünür. Ancak banknot ışığa doğru kaldırıldığında, ön ve arka yüzeydeki bu parçalar üst üste gelir ve kupür değerini gösteren rakam tam ve net bir şekilde ortaya çıkar. Ancak bu özellik başka para birimlerinde kullanılsa da ABD doları banknotlarının hiçbirinde bütünleşik görüntü kullanılmaz. Dolayısıyla bir dolarda bütünleşik görüntü söz konusuysa o paranın sahte olduğunu söyleyebiliriz.