Dijital Para Nedir, Nasıl Alınır? Kripto Paradan Farkları

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte herhangi bir forma sahip olmayan dijital para türleri, yatırımcıların dikkatini çeker. Bu para türü, geleneksel paralardan farklı bir yapıya sahiptir. Ayrıca dijital paralar, kripto paralardan çok daha farklı bir sisteme sahiptir. 

Bu yazıda dijital paranın ne olduğunu, nasıl alındığını ve çeşitlerini inceleyeceğiz. Ayrıca dijital paraların hangi alanlarda nasıl kullanılabileceğini, bu paraların karta nasıl yatırılacağını ve çekileceğini kapsamlı bir şekilde ele alacağız. Son olarak dijital para ve kripto paralar arasındaki farkın daha net anlaşılması için kapsamlı tablo vereceğiz.

Dijital Para Nedir?

Dijital para, herhangi bir fiziksel forma sahip olmayan ve yalnızca elektronik ortamda yer alan bir finansal araçtır. Bu finansal araçlar, merkez bankaları, ticari bankalar ve yetkili özel kurumlar aracılığıyla çıkarılır. Dijital paralar internet bankacılığı, mobil uygulama ve elektronik cüzdan aracılığıyla erişilebilir bir yapıya sahiptir. Yüksek işlem hızı ve kolay kullanımı ile hem bireyler hem de işletmeler tarafından sıkça kullanılır. Ayrıca ödeme yapmak ve para transferi gerçekleştirmek için de bu para türü tercih edilebilir. 

Düşük işlem maliyetleri sunan dijital paralar, geleneksel para sistemlerine kıyasla büyük avantaj sunar. Günün pek çok saatinde çevrimiçi ve çevrimdışı işlemlerde de kullanılarak, müşterilere pratik ödeme imkanı sağlar. Şifrelenmiş yapılarıyla da pek çok birey tarafından tercih edilen dijital para sistemleri, kopyalanma ya da çalınma gibi çeşitli risklere karşı korunur. Ancak dijital para kullanımı için kullanıcı kimliğinin açık bir şekilde tanımlanması gerekir. Bu işlem, yapılan işlemlerin daha şeffaf ve izlenebilir olmasını sağlar. 

Dijital Para Nasıl Alınır?

Dijital para satın almak için öncelikle ilgili dijital parayı sunan resmi platformlara veya bu konuda yetkilendirilmiş üçüncü taraf hizmet sağlayıcıları üzerinden kayıt oluşturmak gerekir. Üyelik işleminin tamamlanmasının ardından banka hesabı üzerinden para transferi yaparak dijital paranın hesaba tanımlanır. Tüm bu işlemlerden sonra dijital para, alışveriş ya da para transferi gibi harcamalarda kullanılabilir. 

Dijital paranın kullanımı için ise bir dijital cüzdana sahip olmak gerekir. Bu cüzdanlar ise mobil uygulama aracılığıyla kullanılabilir ya da internet bankacılığı sistemlerine entegre şekilde sunulabilir. Günlük harcamalar sırasında bu cüzdanlarda yer alan dijital paralar ile bilgisayar, telefon ya da tablet gibi internet bağlantısı olan cihazlar üzerinden işlem yapılabilir.

Ancak kullanıcıların, dijital para alım sürecinde güvenlik unsuruna dikkat etmesi gerekir. Dijital para işlemlerinde güçlü şifreleme yöntemleri kullanılsa bile bu paralara sahip olmak isteyenlerin yalnızca güvenli ve lisanslı platformları tercih etmesi gerekir. 

Dijital Para Çeşitleri Nelerdir?

Dijital paralar; kullanım amaçları, çıkarılan kurum ve teknolojik altyapılara göre çeşitlilik gösterir. Yaygın olan dijital para çeşitleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Kripto Para

Kripto para, yalnızca dijital ortamda varlığını sürdüren ve kriptografi tekniğiyle güvenliğini sağlayan bir para birimidir. Geleneksel paralardan farklı olarak bu paralar, merkezi otoriteye bağlı şekilde çalışmaz, yani bu paraları yöneten bir merkez bankası bulunmaz. Bunun yerine blok zinciri (blockchain) adı verilen bir sistem üzerinden işlemler kaydedilir ve doğrulanır.

Kripto paralar, peer to peer sistemleri ile çalışır. Transfer işlemlerinin tamamı, dijital cüzdanlar aracılığıyla gerçekleşir ve yapılan işlemler blok zincirine işlenir. Bu zincir ise herkes tarafından görüntülenebilir ancak değiştirilemez. Ayrıca bu paralar hem yatırım aracı hem de mal ve hizmet alımında kullanılabilir. 

Kripto paralar, merkezi bir otoriteye sahip değildir ve bu alanda yürütülen işlemler farklı adlarla yapılabilir. Değer artış potansiyeli yüksek olsa da bazı kripto paralar manipülasyona açıktır ve risk taşır. Bu risklere karşı düzenleyici bir denetim olmadığı için risk alması gerekebilir. 

Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (CBDC'ler)

CBDC’ler, Merkez Bankası tarafından yaratılır ve desteklenir. Bu yönü ile yasal ödeme aracı olarak da kullanılabilir. Bankalar, kurumlar ve bireyler arasındaki ödemelerin güvenliğini artıran ve işlemleri hızlandıran bu para türü, dijital bir defter üzerinden yönetilir. Ayrıca bu para türünün arzı, Merkez bankası tarafından kontrol altında tutulur ve belirleyici olan taraf bankadır. 

CBDC’ler, hızlı ve güvenilir işlemi desteklediği gibi hükümet tarafından denetlenir ve daha fazla kontrol edildiğinden güvenli kullanım sağlar. Ancak bu paralar merkezi otoriteye bağlı olduğundan kripto paralar gibi bağımsız ve merkeziyetsiz değildir. Dolayısıyla arz ve kullanım kurallarını devlet belirler. Ayrıca izlenebilir yapısı olduğu için harcamaların, ödemelerin ve para transferlerinin ne zaman ve nerede yapıldığı hükümet tarafından görülebilir. Dolayısıyla bireylerin hareketleri daha yakından takip edilebilir. 

Coin Dijital Para

Coin dijital para, blokzincir üzerine inşa edilen ve bağımsız bir ağa sahip olan dijital para türüdür. Ancak her dijital para birimi coin olarak adlandırılamaz. Örneğin dijital para Bitcoin, Ethereum ve Litecoin gibi alt sınıflara ayrılır. Bu paraların da kendine ait bir blokzinciri vardır.  

Pek çok coin merkezi otoriteye bağlı olmadığından kullanıcılar, işlemlerini banka ya da devlet kurumuna gerek duymadan doğrudan gerçekleştirebilir. Ayrıca düşük işlem ücreti, hızlı ve sınır ötesi işlem, güvenlik, şeffaflık ve yatırım potansiyeli açısından da kullanıcıların avantaja sahip olmasına yardımcı olur. Ancak fiyatlardaki volalite, regülasyon belirsizliği ve kabul alanının sınırlı olması nedeniyle bazı dezavantajlar yaratabilir. 

Stabil Coin (Stablecoin)

Stabil coinler, geleneksel para birimlerine ve diğer varlıklara göre sabit bir değere sahip olacak şekilde üretilen dijital para türüdür. Bu para türünün oluşumunda Amerikan doları, euro ya da altın gibi gerçek dünyada kullanılan varlıklara, stable coinler sabitlenir. Bu işlemin amacı ise fiyat dalgalanmaların önlenmesi ve dijital varlığın istikrarlı şekilde var olmasıdır. 

Fiyatlardaki dalgalanmaların düşük olduğu stable coinler, uluslararası para transferinde kolaylık sunması, dijital cüzdanlarda pratik bir biçimde saklanması ve kripto alım satımında güvenli liman işlevi görmesi ile avantaj yaratır. Ancak tam olarak merkeziyetsiz olmaması ve regülasyon riski taşımasıyla da yatırımcıların risk altında olmasına neden olabilir. 

Dijital Para Nasıl ve Hangi Alanlarda Kullanılır?

Dijital para, teknoloji alanında yaşanan gelişmelerin ardından günlük hayatın pek çok yerine enteredir. Fiziksel para birimlerinden farklı olarak tamamen elektronik alanlarda işleyen bu paralar; e-ticaret siteleri, mobil ödeme sistemleri, marketler, restoranlar ve online hizmet platformları üzerinden kolay bir şekilde kullanılabilir. Bu alanlarda kullanıcılar, alışverişlerde, bankalarda ya da buna benzer pek çok alanda gibi birbirinden farklı işlemleri rahatlıkla yerine getirebilir. Son derece kolay bir şekilde kullanıldığından birkaç tıklama ile işlemler tamamlanabilir. 

Ayrıca, bankacılık işlemleri dijital paranın yoğun olarak kullanıldığı bir diğer alan. Para transferleri, ödeme talimatları, döviz işlemleri gibi bankacılık hizmetleri dijital para aracılığıyla çok daha hızlı ve düşük maliyetle yapılabiliyor. Dijital cüzdan uygulamaları sayesinde kullanıcılar, fiziksel karta gerek duymadan her an ödeme yapabiliyor.

Dijital Karttan Para Nasıl Çekilir?

Dijital karttan para çekmek için bazı yöntemlerin uygulanması gerekir. Bu kartlar bir banka hesabına bağlı olduğundan, para tutarı genel olarak bağlı hesaptan tahsil edilir. Dolayısıyla ATM’ler üzerinden doğrudan para çekmek pek mümkün değildir. 

Dijital karttan para çekmek için uygulanabilecek yöntemler aşağıdaki gibidir;

• 1.Yöntem: Bağlı Hesabı Kontrol Edin: Dijital kartlar, bir banka hesabına, ana kredi kartına ya da banka kartına bağlı olarak çalışır. Bu kartlarda aslında gerçek bir para yoktur ve dijital kartla bir ödeme yapıldığında ödeme, bağlı olunan hesaptan ya da karttan çekilir. Ancak bu bakiyeye ulaşmak için bazı yöntemler izlenebilir. Örneğin kartın bağlı olduğu uygulamayı ya da hesabı kullanarak mevcut parayı çekmek mümkündür. 
• 2.Yöntem: Mobil Bankacılık Üzerinden Para Transferi Yapın: Dijital kartın bir banka hesabına bağlı olması halinde bankanın mobil uygulaması üzerinden para çekilebilir. Bu yöntem sırasında uygulama üzerinden “para transferi” ya da “hesaplar arası transfer” gibi adımlar izlenebilir. Bu adımların ardından dijital kartın bağlı olduğu hesap seçilir ve mevcut para ana hesaba aktarılır. Son olarak tüm bu adımlar tamamlandığında fiziksel kart ile herhangi bir ATM ‘den para çekilebilir. 
• 3.Yöntem: FAST / EFT ile Başka Hesaba Aktarım Yapın: Dijital kartta yer alan bakiye, bireyin kendi IBAN adresine ya da başka bir kişinin banka hesabına gönderilebiliyor ise para çekimi oldukça kolaydır. Bu işlem için öncelikle IBAN üzerinden transfer talebi oluşturulur. Ardından ATM üzerinden paranın gönderildiği hesaba giriş yapılarak para çekilebilir.
• 4.Yöntem: Dijital Cüzdanlar ve Ön Ödemeli Kartları Kullanın: Bazı dijital cüzdanlar, ön ödemeli sistemler ile çalışır. Bu sistemler üzerinden mevcut bakiye dijital cüzdana tanımlanır ve uygulama üzerinden “para çek” ya da “ATM’den çekim” gibi seçenekler kullanılır. Ardından QR kod ya da işlem kodu ile anlaşmalı ATM’lerden para çekme işlemi tamamlanır. 

Dijital Karta Para Nasıl Yatırılır?

Dijital karta para yatırabilmek için bazı yöntemler tercih edilebilir. Bu yöntemler ise aşağıdaki gibidir;

• 1.Yöntem: Banka Hesabı Üzerinden Para Yatırma: Dijital kartın bağlı olduğu kurumun tanımladığı IBAN numarası üzerinden para yatırılabilir. Bu işlem için bankanın mobil uygulaması açılır. Ardından “para transferi” ya da “EFT” menüsü seçilere IBAN’a para gönderilir. Ancak bu noktada alıcı bilgilerinin eksiksiz ve doğru bir şekilde yazılması gerekir.
• 2.Yöntem: ATM Üzerinden Para Yatırma: Dijital kartların bazıları, belirli bankaların ATM’leri üzerinden kartsız işlem yapmaya imkan tanır. Bu süreçte ilgili bankanın ATM’sine gidip “kartsız işlemler” menüsünden para yatırma bölümüne tıklanır. Ardından gerekli bilgiler doldurularak işlem tamamlanır. 
• 3.Yöntem: Kredi Kartı ya da Banka Kartı ile Para Yatırma: Bazı dijital kart uygulamaları, banka ya da kredi kartı tanımlayarak para yatırmaya imkan tanır. Bu süreçte uygulama içerisinde ilgili adımlar doldurularak yüklenecek para tutarı belirtilir. Son olarak 3D Secure adımları onaylanır ve işlem tamamlanır. 

Dijital Para Kullanan Ülkeler Hangileri?

Dijital para kullanan ülkeler arasında Çin, Japonya, İsveç, ve Rusya gibi pek çok ülke yer alır. Bu ülkelerin kullandığı dijital para birimleri değişiklik gösterse de dünyaca kullanılan dijital para birimi Bitcoin, Ethereum, Tether ve USD Coin’dir. Dijital para teknolojilerinin yaygınlaşmasının ardından ülkelerin merkez bankaları, kendine ait dijital paralar üretir. 

Dijital para konusunda öncü ülkelerden biri olan Çin, Dijital Yuan ile kapsamlı uygulamalarla test yapmaya başlamıştır. Bu işlemin pratiğe dönüştürülmesinin ardından bu para birimi günlük hayatta da kullanılır. Öte yandan Avrupa Merkez Bankası, Dijital Euro projesi ile Euro Bölgesi’ne dijital ödemeyi entegre etmek için çalışmalara başlamıştır. Bunun yanı sıra İsveç gibi bazı ülkeler de bu alanda çeşitli çalışmalar yürütmektedir.

Dijital Para Kullanmanın Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Dijital para kullanmanın pek çok avantajı ve dezavantajı vardır. Bu bilgiler, aşağıdaki tabloda detaylı şekilde verilmiştir;

Dijital Paralar Ne Kadar Güvenilir?

Dijital paralar, güvenli sistemler aracılığıyla korunur ancak bu paralarla işlem yaparken siber saldırılara ve dolandırıcılık risklerine karşı dikkatli şekilde adım atmak gerekir. Bu süreç içerisinde öncelikle kayıt yaptırırken resmi ve güvenli platformların tercih edilmesi önemlidir. Gelişmiş güvenlik protokollerine sahip olan sistemler, iki faktörlü doğrulama ve özel anahtar gibi teknolojileri ile kullanıcıların hesaplarını koruyabilir. 

Dijital paralarınızı güvenli bir şekilde korumak için Soğuk Cüzdan Nedir, Nasıl Alınır? En İyi Soğuk Cüzdan Hangisi? başlıklı yazımızı okuyabilir, konu ile ilgili bilgi edinebilirsiniz. 

Dijital Para ve Kripto Paranın Farkları Nelerdir?

Dijital para ve kripto paralar arasındaki farklar aşağıdaki tabloda verilmiştir;