Sübvansiyon Nedir? Sübvansiyonlu Kredi Nasıl Hesaplanır? Şartları

Artan maliyetler, piyasa koşulları ve finansmana erişimde yaşanan zorluklar, hem bireyler hem de işletmeler için destek mekanizmalarını her geçen gün daha önemli hale getirmektedir. Bu noktada devlet tarafından sağlanan sübvansiyonlar; üretimin devamlılığını sağlamak, yatırımları teşvik etmek ve ekonomik dengeyi korumak açısından öne çıkan araçlar arasında yer almaktadır.

Bu yazımızda sübvansiyonun ve sübvansiyon kredisinin ne olduğunu, nasıl alındığını, sübvansiyon almak için gerekli belgelerin hangileri olduğunu ve sübvansiyondan kimlerin yararlanabileceğini ele alacağız. Ayrıca sübvansiyon kredisinin nasıl hesaplandığına, kredi limitlerinin ne kadar olduğuna, hangi bankalarda verildiğine ve faiz oranlarına değineceğiz. 

Sübvansiyon Nedir?

Sübvansiyon, devletin veya kamu otoritelerinin belirli ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak amacıyla kişi ya da kurumlara sağladığı karşılıksız mali destekleri ifade eder. Fransızca kökenli olan ve destekleme anlamına gelen bu kavram, üreticiyi ya da tüketiciyi korumak, fiyat istikrarını sağlamak, stratejik sektörleri teşvik etmek ve toplumun temel ihtiyaçlara daha kolay erişmesini sağlamak amacıyla uygulanır. 

Sübvansiyonlar; doğrudan nakit yardım, hibe ve prim şeklinde verilebildiği gibi vergi muafiyeti, düşük faizli kredi, fiyat farkının devlet tarafından karşılanması gibi dolaylı yöntemlerle de sağlanabilir. 

Örneğin, günlük hayatta sıkça tüketilen bir ürünün fiyatı devlet tarafından düşük tutulabilir veya piyasa fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark kamu bütçesinden karşılanabilir. Bu sayede tüketiciler ürünü daha uygun fiyata satın alırken, üretici de gelir kaybına uğramaz. Benzer şekilde üreticilere verilen destekler; maliyetlerin azaltılmasını, üretimin sürdürülmesini ve artırılmasını amaçlar. Böylece hem iç piyasada arz devamlılığı sağlanır hem de ekonomik canlılık desteklenmiş olur.

Sübvansiyon Neden Uygulanır?

Sübvansiyonlar genellikle şu amaçlarla uygulanır:

• Fiyat artışlarının tüketici üzerindeki etkisini azaltmak,
• Üretim maliyetlerini düşürerek üretimi ve istihdamı desteklemek,
• Stratejik sektörlerde arz güvenliğini sağlamak,
• Ekonomik dalgalanmaların olumsuz etkilerini sınırlamak,
• Dar gelirli kesimlerin temel mal ve hizmetlere erişimini kolaylaştırmak,
• Yatırımları, ihracatı ve iç piyasadaki ekonomik canlılığı teşvik etmek.

Sübvansiyon Nasıl Alınır?

Sübvansiyon desteği alabilmek için ilk olarak hangi amaçla destek alınacağının netleştirilmesi gerekir.  Tarımsal üretim, hayvancılık, ekipman alımı veya işletme giderleri gibi alanlardan hangisinde faaliyet yürütüleceği belirlenmelidir. Bu aşamada başvuru sahibinin resmi kayıtlarının güncel olması şarttır. Örneğin çiftçiler için Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) kaydının, şirketler için ise ticari sicil ve faaliyet belgelerinin güncel olması büyük önem taşımaktadır.

Resmi kayıtların güncelliğinden emin olduktan sonra sübvansiyon başvurusu için istenen belgeler hazırlanır ve sübvansiyonlu kredi veren bankalara ya da yetkili kurumlara başvuru yapılır. Başvurunun ardından ilgili kurum; yatırımın destek kapsamına girip girmediğini, başvuru sahibinin krediye uygunluğunu ve teminat durumunu değerlendirir. İnceleme sonucunda kullanılabilecek kredi tutarı, vade süresi ve uygulanacak faiz veya kâr payı desteği belirlenir.

Başvurunun onaylanması ve finansmanın sağlanması durumunda sübvansiyon, faiz ya da kâr payının belirli bir bölümünün devlet tarafından karşılanması şeklinde uygulanır. Böylece üretici ya da yatırımcı, aynı krediyi piyasa şartlarında kullanmaya kıyasla daha düşük bir maliyetle finansman imkanı elde eder. Kredinin, başvuruda belirtilen amaç doğrultusunda kullanılması ve ilgili kurumların denetimlerine uygun şekilde yürütülmesi de sürecin önemli bir parçasıdır.

Sübvansiyon Almak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Sübvansiyon almak için gerekli belgeler, gerçek kişilere ve tüzel kişilere göre değişiklik göstermektedir. Aşağıda her iki grup için gerekli belgeler ayrı ayrı ele alınmıştır: 

Gerçek Kişiler İçin Gerekli Belgeler

• Kredi başvuru formu
• T.C. kimlik kartı veya nüfus cüzdanı fotokopisi
• ÇKS (Çiftçi Kayıt Sistemi) belgesi veya çiftçi belgesi
• Tarım arazisine ait belgeler (tapu, kira sözleşmesi vb.)
• Gelir durumunu gösteren belgeler 
• Krediye karşılık gösterilecek teminatlara ait belgeler

Tüzel Kişiler İçin Gerekli Belgeler

• Kredi başvuru formu
• ÇKS belgesi veya faaliyet konusuna uygun tarımsal kayıt belgeleri
• Vergi levhası
• Oda kayıt belgesi
• Ticaret Sicili Gazetesi (kuruluş ve faaliyet konusunu gösteren)
• Noter onaylı imza sirküleri ve yetki belgeleri
• Son yıllara ait bilanço ve gelir tablosu
• Tarımsal faaliyet ve işletmeye ilişkin belgeler (tapu, kira sözleşmesi vb.)
• Krediye karşılık gösterilecek teminatlara ait belgeler

Sübvansiyondan Kimler Yararlanabilir?

Sübvansiyondan yararlanabilecek kişiler şöyle sıralanabilir:  

• Gerçek Çiftçi Ve Üreticiler: Tarımsal üretim yapan, bitkisel üretim, hayvancılık, seracılık, kanatlı yetiştiriciliği gibi alanlarda faaliyet gösteren bireyler,
• Tarımsal Faaliyette Bulunan Tüzel Kişiler: Tarım, hayvancılık ve tarımsal üretim alanında faaliyet gösteren şirketler,
• Kooperatifler ve Üretici Birlikleri: Tarımsal kalkınma kooperatifleri, sulama kooperatifleri, üretici birlikleri ve benzeri örgütlü yapılar,
• Tarım Ürünlerini İşleyen Ve Depolayan İşletmeler: Tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, muhafazası veya lisanslı depoculuk faaliyetinde bulunan firmalar,
• Sulama Birlikleri Ve Tarımsal Altyapı İşletmeleri: Sulama, tarımsal enerji ve altyapı yatırımları yapan birlik ve kuruluşlar (belirli şartlar kapsamında),
• Tarım Sektörüne Hizmet Veren Kuruluşlar: Tarım makineleri parkı işletenler, tarımsal AR-GE ve tarıma yönelik destekleyici faaliyet yürüten işletmeler,
• Kamuya Bağlı veya Kamu Niteliği Taşıyan Tarımsal Kuruluşlar: Tarımsal üretim ve yatırım amacıyla faaliyet gösteren kamuya bağlı işletmeler (program kapsamıyla sınırlı olmak kaydıyla).

Sübvansiyon Örnekleri ve Türleri Nelerdir?

Sübvansiyon örnekleri ve türleri aşağıdaki tabloda detaylı bir şekilde ele alınmıştır:

Sübvansiyon Desteği Nereden Alınır?

Sübvansiyon desteği almak için başvurular, destek türüne göre yetkili kamu kurumları veya aracı kuruluşlar üzerinden yapılır. Başvuru merci, ilgili destek programının kapsamına göre belirlenir. Bu doğrultuda sübvansiyon desteği alabilmek için başvuru yapılabilecek başlıca kurum ve kuruluşlar şöyle sıralanabilir:

• TKDK (Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu)
• KOSGEB
• e-Devlet Kapısı
• Tarım ve Orman Bakanlığı
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
• Ticaret Bakanlığı
• Kalkınma Ajansları
• Tarım Kredi Kooperatifleri
• Bankalar (kamu ve özel bankalar)

Sübvansiyonlar Gelir Vergilerini Nasıl Etkiler?

Sübvansiyonların gelir vergisine etkisi, alınan desteğin türüne ve kim tarafından kullanıldığına göre değişmektedir. Kişilere veya işletmelere nakit olarak yapılan ve serbestçe kullanılabilen destekler, çoğu durumda gelir olarak kabul edilir ve vergiye tabi olabilir. Buna karşılık, belirli bir yatırım ya da üretim amacıyla verilen, harcama şartı bulunan bazı hibe ve destekler ise mevzuat kapsamında gelir vergisinden muaf tutulabilir.

İşletmeler açısından bakıldığında sübvansiyonlar genellikle muhasebe kayıtlarında gelir olarak yer alır. Ancak kanunla özel olarak istisna edilen desteklerde vergi yükü doğmaz. Bu nedenle her sübvansiyon otomatik olarak vergiye tabi sayılmaz; vergisel durum, desteğin niteliğine ve ilgili yasal düzenlemelere göre belirlenir.

Sübvansiyonlu Kredi Nedir?

Sübvansiyonlu kredi, belirli sektörlerde faaliyet gösteren kişi ve işletmelerin daha düşük maliyetle finansmana erişebilmesi amacıyla devlet tarafından desteklenen kredi türüdür. Bu kredilerde, banka tarafından uygulanan faiz veya kâr payının belirli bir kısmı Hazine tarafından karşılanır ya da indirimli olarak uygulanır. Böylece kredi kullanan üretici veya yatırımcı, piyasa koşullarına göre daha avantajlı oranlarla borçlanma imkanı elde eder. 

Sübvansiyonlu krediler özellikle tarımsal üretim ve yatırımların desteklenmesi amacıyla kullanılır; bitkisel ve hayvansal üretimden tarımsal ekipman alımına, işletme giderlerinden yatırım finansmanına kadar geniş bir alanda üreticilerin yükünü hafifletmeyi ve üretimin sürdürülebilirliğini artırmayı hedefler.

Sübvansiyonlu Kredi Nasıl Alınır?

Sübvansiyonlu kredi alabilmek için öncelikle başvuru sahibinin destek kapsamına giren bir tarımsal faaliyeti yürütmesi ve bu faaliyetin resmî kayıt sistemlerinde yer alması gerekir. Bitkisel üretim, hayvancılık, seracılık gibi alanlarda faaliyet gösteren üreticilerin Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) başta olmak üzere ilgili kayıt sistemlerine kayıtlı olması temel şarttır. 

Kayıtların tamamlanmasının ardından, sübvansiyonlu kredi kullandırmaya yetkili bankalara veya kuruluşlara gerekli belgelerle başvuru yapılır. Banka, başvuruyu üretim konusunun destek programına uygunluğu, kredi değerliliği, teminat durumu ve finansman limitleri açısından değerlendirir. Değerlendirme süreci olumlu sonuçlandığında kredi verilir ve faiz veya kâr payının belirli bir kısmı devlet tarafından karşılanarak üreticiye daha düşük maliyetli finansman imkanı sağlanır.

Sübvansiyonlu Kredi Şartları Nelerdir?

Sübvansiyonlu kredi şartları şöyle sıralanabilir:

• Resmî kayıtlı olmak: Başvuru sahibinin ÇKS, Hayvancılık Bilgi Sistemi veya Örtüaltı Kayıt Sistemi gibi Tarım ve Orman Bakanlığı kayıtlarında yer alması gerekir.
• Türkiye’de faaliyet göstermek: Krediye konu üretim veya yatırımın Türkiye sınırları içinde gerçekleştirilmesi zorunludur.
• Destek kapsamındaki üretim konularında faaliyet göstermek: Kredi talep edilen üretim veya yatırım konusu, sübvansiyonlu krediler kapsamında yer almalıdır.
• Finansman üst limitlerine uymak: Birden fazla üretim konusu için başvuruda, en yüksek üst limite sahip konu esas alınır.
• Risk grubu sınırlarını aşmamak: Aynı risk grubundaki kişi veya işletmeler için belirlenen kredi limitleri geçerli olur.
• Kredi değerliliği ve teminat sağlamak: Kredi notu, gelir durumu ve teminat yapısı bankanın kriterlerine uygun olmalıdır.
• Teknik ve mevzuata uygunluk: Üretim faaliyetleri ilgili tebliğ, teknik kriter ve uygulama esaslarına uygun yürütülmelidir.
• Sigorta şartlarını yerine getirmek: Gerekli görülen durumlarda tarımsal sigortaların yaptırılması istenir.
• Tasfiye edilmiş borcu bulunmamak: Tasfiye hesabında borcu olanlara kredi verilmez; yapılandırılmış borçlar şartlı olarak değerlendirilebilir.

Sübvansiyonlu Kredi Limitleri Ne Kadar?

Sübvansiyonlu kredilerde kullanılabilecek kredi üst limitleri, destek kapsamına giren üretim konusuna göre farklılık göstermektedir. Aşağıda üretim konuları ve limitleri tablo halinde verilmiştir:

Sübvansiyonlu Kredi Veren Bankalar 2025

2025 yılında sübvansiyonlu kredi veren bankalar şöyle sıralanabilir: 

• Ziraat Bankası 
• Ziraat Katılım Bankası 
• Tarım Kredi Kooperatifleri

Sübvansiyonlu Kredi Nasıl Hesaplanır?

Sübvansiyonlu kredi hesaplama işlemi, bankanın uyguladığı normal tarımsal kredi faiz oranı ile devlet tarafından belirlenen destekli (indirimli) faiz oranı arasındaki farkın tespit edilmesi esasına dayanır. Bu doğrultuda; öncelikle kredinin ait olduğu üretim veya yatırım konusu için geçerli cari faiz oranı belirlenir. Ardından Cumhurbaşkanı Kararı ile açıklanan sübvansiyon oranı bu faize uygulanır. 

Böylece ortaya çıkan indirimli faiz oranı, üreticinin fiilen ödeyeceği faiz olurken, normal faiz ile sübvansiyonlu faiz arasındaki fark Hazine tarafından karşılanır. Kredi geri ödeme planı, bu destekli faiz oranı üzerinden hesaplanır ve vade boyunca kredi bakiyesi esas alınarak üreticinin toplam kredi maliyeti belirlenir. 

Sübvansiyonlu Kredi Faiz Oranları Ne Kadar?

2025 yılında sübvansiyonlu tarımsal kredilerde kamu bankalarının esas aldığı cari faiz oranı %38 olup, devlet bu oran üzerinden üretim konusuna göre faiz indirimi uygulamaktadır. Sübvansiyon sonrası üreticinin ödeyeceği faiz; sütçü ve kombine sığır yetiştiriciliğinde %19, planlı üretimde %11,40, sözleşmeli üretimde %13,30 seviyesine kadar düşmektedir. Kendi yemini üreten veya mera kullanan işletmelerde ve yurt içinde doğan hayvan alımı/kullanımında faiz oranı %17,10 olarak uygulanırken, damızlık yetiştiriciliğinde bu oran %9,50’ye inmektedir. Ayrıca temel bitkisel üretimde, belirlenen üst limite kadar kullanılan kredilerde %0 faiz imkanı sunulabilmektedir.

Ziraat Bankası Sübvansiyonlu Kredi Kalktı mı?

Hayır, Ziraat Bankası sübvansiyonlu kredi uygulaması tamamen kaldırılmamıştır. Banka, özellikle tarım ve hayvancılık başta olmak üzere belirli alanlarda Hazine destekli sübvansiyonlu krediler sunmaya devam etmektedir. Ancak bu kredilerin kapsamı, faiz veya kâr payı destek oranları ve yararlanma şartları dönemsel olarak güncellenebilmektedir. Bu nedenle bazı kredi türlerinde desteklerin daraltılması ya da şartların değiştirilmesi, uygulamanın sona erdiği anlamına gelmez; sübvansiyonlu krediler güncel mevzuat ve kararlar çerçevesinde uygulanmaya devam etmektedir.