Kredi Tahsis Ücreti Nedir? Geri Alınabilir mi? İade Koşulları

Bankalar tarafından yapılan her işlem, belirli masraflara tabi olduğundan krediye başvuru yapan tüketiciden belirli bir oranda tahsis ücreti talep edilebilir. Ancak bu ücretin talep edilmesi için yasal düzenlemelerin incelenmesi gerekir. Yasalara uygun şekilde alınmayan kredi tahsis ücreti, tüketicinin başvurusu ile bankalar tarafından geri iade edilmelidir.

Bu yazımızda kredi tahsis ücretinin ne olduğunu inceleyeceğiz. Kredi tahsis ücretinin yasal olup olmadığını, nasıl hesaplandığını ve neden alındığını kapsamlı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca kredi tahsis ücretinin geri alınması için oluşması gereken durumlar hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız. 

Kredi Tahsis Ücreti Nedir?

Kredi tahsis ücreti, bireylerin kredi almasının ardından bankalar tarafından talep edilen ek bir ücrettir. Tahsis edilen bu yasal ücret, çekilen kredi miktarına göre değişiklik gösterir. Bireysel ve kurumsal kredilerin tamamında uygulanan kredi tahsis ücreti, kredi başvurusunda bulunan müşteriler için bankaların yaptığı masrafları karşılamak amacıyla kullanılır. Bu durumda başvuru süresince kullanılan kağıt, kırtasiye ve evrak masrafları; müşterilerden alınan ücret ile karşılanır. 

Kredi tahsis ücreti, kredi tutarı üzerinden belirlenen oran karşılığında müşterilerden alınır. 7 Mart 2020 tarihinde yayımlanan Finansal Tüketicilerden Alınacak ücretlere İlişkin Usül ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in 10. maddesi uyarınca; tüketicilerden alınan kredi tahsis ücreti, kullanılan kredinin anapara tutarının binde beşini geçemez şartı konulmuştur. Bu doğrultuda kredi tahsis ücreti 2025 yılında kredi anapara tutarının yalnızca %0,5’i kadar alınabilir. Örneğin 20.000 TL tutarında çekilen bir kredinin kredi tahsis ücreti maksimum 100 TL olabilir.  Ancak Merkez Bankası, belirlenen bu sınırı gerekli gördüğü durumlarda artırma ya da azaltma hakkına sahiptir.

Kredi Tahsis Ücreti Yasal mı?

Evet, bankalar tarafından müşterilerden alınan kredi tahsis ücreti yasaldır. Ancak bankaların tahsis ücreti dışında tüketicilerden talep ettiği ücretler yasal kalemde ele alınmamaktadır. Bu durumda bankaların tüketicilerden istihbarat, ödeme planı değiştirme ve kredi işlem fişi gibi çeşitli isimlerle anılan herhangi bir ücreti talep etmesi yasal değildir.

Tüketiciler, kredi çektiği kuruma kredi tahsis ücretini ödemekle yükümlüdür. Bu tutarı ödemeyen tüketiciler, ilgili bankadan kredi alma hakkını kaybedebilir. Kredi sözleşmesinde belirlenen kredinin anapara tutarı üzerinden hesaplanan tahsil ücreti, bankalar tarafından müşterilere bildirilir ve belirlenen tahsil yöntemi ile tüketicilerden alınır. Bazı bankalar, belirlenen şartlar doğrultusunda kredi tahsis ücreti ile ilgili madde ekleyebilir. 

Kredi Tahsis Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Kredi tahsis ücreti, kredinin anapara tutarı ve TCMB tarafından belirlenen kredi tahsis ücreti üst sınırı kapsamında belirlenir. Bu durumda kredi tahsis ücreti hesaplaması yaparken kullanılması gereken formül aşağıdaki gibidir;

Kredi Tahsis Ücreti = Kredi Anapara Tutarı x ( Kredi Tahsis Ücreti Oranı / 100 )

• Örnek;

Çekilecek Kredinin Anapara Tutarı = 30.000 TL

• İşlem;

Kredi Tahsis Ücreti = 30.000 TL x ( 0.5 / 100 )

                                = 150 TL

Bu durumda 30.000 TL’lik kredi çeken bir tüketicinin ödemesi gereken maksimum kredi tahsis ücreti 150 TL olacaktır. Tüketici, bankaya başvuru yapmadan önce 30.000 TL’lik kredi için belirlenen kredi tahsis ücreti üst sınırını kontrol ederek kendisinden talep edilen ücretin yasal sınırlar içerisinde olup olmadığını anlayabilir. Yapılan hesaplamaya göre banka, tüketiciden maksimum 150 TL kredi tahsis ücreti talep edebilir. 

Kredi dosya masrafı hesaplama aracımız sayesinde çekilmek istenen kredi tutarına göre bankalar tarafından alınabilecek maksimum kredi tahsis ücreti hesaplamasını kolayca yapabilirsiniz. 

Kredi Tahsis Ücreti Neden Alınır?

Kredi tahsis ücreti, kredi çeken tüketicilerin başvurularını değerlendirme ve onaylama süresi boyunca harcadığı maliyetleri karşılamak için bankalar tarafından alınır. Bankaların talep ettiği kredi tahsis ücretinin alınma nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Dosya hazırlıkları sırasında oluşan masraflar,
• Başvuruyu değerlendiren ve onaylayan personellerin işgücü maliyeti,
• Bankaların yaptığı analizler,
• Yasal yönetmelik kapsamında harcanan kaynaklar.

Kredi Tahsis Ücreti Zorunlu mu?

Bankalar, genel olarak bu ücretleri çeşitli masrafların karşılanması için talep edebilir. Ancak her bankanın politikaları ve ticari uygulamaları değişiklik gösterdiğinden bazı bankalar bu ücreti talep etmeyebilir ya da daha düşük miktarlar belirleyebilir. Talep edilmesi halinde ise Tebliğ kapsamında %0.5 olarak belirlenen üst sınırın dikkate alınması gerekir.

Kredi Tahsis Ücreti Geri Alınabilir mi?

Evet , Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde, bu ücretin geri alınması mümkündür; ancak durum, kredinin türüne, sözleşmede yapılan düzenlemelere ve yargı kararlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yargıtay’ın ve Tüketici Hakem Heyetlerinin geçmiş kararları incelendiğinde, kredi tahsis ücretinin geri alınmasına yönelik bazı olumlu kararlar olduğu görülse de, bankaların bu ücreti "hizmet bedeli" olarak gerekçelendirmesi nedeniyle her durumda iade edilmesi garanti değildir. Bu sebeple, söz konusu ücretin geri alınabilmesi için öncelikle bankaya yazılı bir talepte bulunulmalı, olumsuz yanıt alınması hâlinde ise Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi’ne başvurulmalıdır.

Kredi tahsis ücreti geri alma durumunun oluşması için aşağıdaki örnekler incelenebilir;

Kredi Tahsis Ücreti İade Koşulları Neler?

Kredi tahsis ücreti, yasal olarak belirlenen maksimum oranın altında talep edilmelidir. Belirli koşulların oluşmasının ardından kredi tahsis ücretinin iade edilmesi mümkündür.

Kredi tahsis ücretinin iade koşulları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Açık ve Yazılı Onay Şartı: Bankalar, kredi tahsis ücretini tüketiciden tahsil edebilmek için açık ve yazılı bir onay almak zorundadır. Eğer bu ücret, kredi sözleşmesine tüketicinin rızası olmadan eklenmişse, iadesi talep edilebilir.
• Tüketici Kredisi Kapsamı: Kredi tahsis ücreti, genellikle tüketici kredileri kapsamında değerlendirilir. Tüketicinin korunmasına yönelik mevzuat gereği, bireysel kredilerde alınan tahsis ücretinin belirli bir sınırı (binde 5) aşmaması gerekir. Sınırı aşan tutarlar hukuka aykırı olarak değerlendirilebilir.
• Hizmet Karşılığı Olmaması: Bankalar, kredi tahsis ücretini belirli bir hizmet karşılığında tahsil ettiğini kanıtlamak zorundadır. Eğer bu ücret, somut bir hizmete dayanmıyorsa ve sadece ek bir mali yükümlülük olarak tahsil edilmişse, haksız şart kapsamında değerlendirilerek iadesi mümkün olabilir.
• Zaman Aşımı Süresi: Haksız tahsil edilen kredi tahsis ücretlerinin iadesi için 10 yıllık zaman aşımı süresi söz konusudur. Bu süre içinde başvurulmazsa, ücretin iadesi talep edilemez.
• Bankaya Başvuru Zorunluluğu: Öncelikle bankaya yazılı bir dilekçe ile başvurulmalı, ücretin haksız tahsil edildiği gerekçesiyle iadesi talep edilmelidir. Banka olumsuz yanıt verirse ya da 30 gün içinde dönüş yapmazsa, diğer yasal yollar değerlendirilebilir.
• Tüketici Hakem Heyeti veya Mahkemeye Başvuru: Kredi tahsis ücreti, belirli bir tutarın altında ise (2025 yılı itibarıyla güncellenmiş sınırlar takip edilmelidir) Tüketici Hakem Heyeti’ne, daha yüksek tutarlar için ise doğrudan Tüketici Mahkemesi’ne başvurulabilir.
• Emsal Yargıtay Kararları: Yargıtay, geçmiş kararlarında kredi tahsis ücretlerinin iadesine yönelik tüketici lehine birçok hüküm vermiştir. Eğer kredi tahsis ücreti haksız bulunursa, bankaların bunu geri ödemesi gerekebilir.

Kredi Tahsis Ücreti Ne Zaman Ödenir?

Kredi tahsis ücreti, kredi başvurusunun onaylanmasının ardından sözleşme imzalanmadan önce ödenir. Bankalar, kredi talebinde bulunan tüketiciden bu ücreti alma hakkında sahiptir. Öncelikle banka, başvuruyu değerlendirmeye alır ve tüketiciye kredi tahsis ücreti kapsamında alacağı ücreti aktarır. Bazı durumlarda belirlenen ücret, sözleşme şartlarında yer alır. Tüketicinin sözleşmede yer alan kredi tahsis ücretini dikkatle inceleyerek yasal üst limit şartına aykırı olup olmadığını tespit etmesi gerekir. 

Kredi tahsis ücreti, geri ödeme planına dahil edilmediğinden peşin olarak alınır. Dolayısıyla tüketicilerin kredi taksitleri ile ödeme yapma hakkı bulunmaz. 

Konut Kredisinde Kredi Tahsis Ücreti Alınıyor mu?

Evet, tüm kredi türlerinde olduğu gibi konut kredisinden de kredi tahsis ücreti alınır. Bu kredi türünden alınması gereken kredi tahsis ücretinin de kredinin anapara tutarının binde 5’ini geçmemesi gerekir. Örneğin 1.000.000 TL’’lik konut kredisine başvuru yapan bir birey, en yüksek 5.000 TL kredi tahsis ücreti ödemesi gerekir. Banka, bu ücretin üzerinde herhangi bir ücret talep edemediği gibi 5.000 TL’nin altında bir ücret belirleyebilir. 

Kredi Tahsis Ücreti ile Dosya Masrafı Aynı mı?

Kredi tahsis ücreti ile dosya masrafı, temel olarak aynı anlama gelir. Dolayısıyla bankalar, kredi tahsis ücreti ve dosya masrafı kapsamında bireylerinden yasal sınırlar çerçevesinde ücret talep edebilir. Bu talebin yasal sınırlar çerçevesinde alınmaması halinde tüketicilerin geri ödeme talep etme ya da tahsis ve dosya masrafına ilişkin itiraz etme hakkı bulunur. 

Kredi Tahsis Ücreti Faiz midir?

Hayır, kredi tahsis ücreti ile faiz aynı değildir. Bankalar, politikalarına göre sunulan kredi kapsamında çeşitli faiz oranları belirler ve kredi tahsis ücretinden farklı olarak amaç ve hesaplama şekilleri değişiklik gösterir. Kredi tahsis ücreti ve faiz arasındaki farklar aşağıdaki gibidir;