İskonto ve İştira Kredisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Günümüz iş dünyasının çek ve senet tahsilatında çeşitli problemler yaşanabilmektedir. Bu problemlerin engellenmesi için bankalar, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere çek iskonto kredisi fırsatları sunmaktadır. İskonto ve iştira kredileri, ticari kuruluşların çek ya da senetlerin vade süresini beklemeye gerek kalmadan acil nakit ihtiyaçlarını karşılamalarına destek verir. 

Bu yazımızda, çek iskonto kredisinin ve iştira kredisinin ne olduğunu ve aralarındaki farkları inceleyeceğiz. Ayrıca iskonto ve iştira kredisinin nasıl hesaplandığına, bu kredinin ödenmemesi halinde meydana gelebilecek durumlara, kredi başvurusu için gerekli belgelere ve başvuru için atılması gereken adımlara dair kapsamlı bilgiler sunacağız. 

Çek İskonto Kredisi Nedir?

Çek iskonto kredisi, vadesi gelmeyen çek ya da senet karşılığında ticari işletmeler tarafından kullanılan ticari finansman türüdür. Bu kredi türünde krediye konu olan çek ya da senedin ödeme yeri belediye sınırları içerisindedir. Çek kırdırma olarak da bilinen bu işlem, vadesi gelmeyen çekin iskonto edilmesinin ardından nakde dönüştürülmesini sağlar. Bu finansman türünde krediyi çekmek isteyen taraf, çekin üzerinde yazan tutar oranında kesinti yapılmasını ve kalan tutarın kendisine verilmesini kabul eder. Dolayısıyla nakde çevirme işlemi sırasında vade gününe kadar işlenecek faiz ve vergiler düşülür ve kalan tutar çek sahibine ödenir. 

Çek iskonto kredisi, acil nakit ihtiyaçların karşılanması için müşterilere fırsat tanır. Ayrıca vadesi gelmeyen çekler ve senetler iskonto edildiği sürece bu çeklerin ya da senetlerin kaybolma riski ortadan kaldırılır. Bu kredi türünde müşteriler, çek ya da senet üzerindeki tüm haklarını bankaya devrettiğinden banka, krediye karşılık olarak çek ya da senede sahip olmuş olur. 

İştira Kredisi Nedir?

İştira kredisi, çek iskonto kredisine benzer bir işleyişe sahip olan finansman türüdür. Bu finansman türünde de ticari işletmeler, henüz vadesi gelmeyen çek ve senetleri vade tarihinden önce nakde dönüştürür. İştira kredisinde krediye konu olan çek ya da senedin ödeme yeri belediye sınırları dışında gerçekleşir. Dolayısıyla banka, belediye sınırları dışında olan çek ve senetlerin üzerinde yazan limite karşılık olarak bireye kredi verir. Ancak belirlenen tutar üzerinden komisyon oranları, vergi tutarı ve faizler düşürüldükten sonra kalan tutar kredi miktarı olarak bireyin hesabına yatırılır. 

Bu kredi türünde kredi çekildikten sonra banka, çek ya da senet üzerinde yazan tutar üzerinden alacaklı görünür. Ayrıca bu finansal ödeme araçlarının ödenmeme riski de ortadan kalktığı için herhangi bir ödemenin yapılmaması durumunda muhatap banka ile görüşür. 

İskonto ve İştira Kredisi Nasıl Hesaplanır?

Çek karşılığı iskonto kredisi hesaplama işleminde çekin vade süresine kalan gün sayısı ve faiz oranına dikkat edilir. Ayrıca çek ya da senet için belirlenen nominal değer de dikkat edilmesi gereken değişkenlerden biridir. Hesaplama işlemi sırasında öncelikle çekin nominal değeri üzerinden hesaplanan iskonto tutarı bulunur. İskonto tutarının bulunması için çekin vade süresine kalan gün sayısı, çekin nominal değeri, faiz oranı ve vade süresi çarpılır ve ardından 365’e bölünür. Ardından bulunan iskonto tutarı çek ya da senet için belirlenen nominal değerden düşülür. Bu hesaplamalara KKDF ve BMSV tutarı da eklenir. 

İskonto kredisi hesaplama formülü aşağıdaki gibidir;

• Ödenmesi Gereken İskonto ve İştira Kredisi Tutarı = Çek/Senet İçin Belirlenen Nominal Değer - İskonto Tutarı

Bu hesaplamanın ardından bireylerin iskonto ve iştira kredisini ödemesi için aşağıdaki tabloda verilen adımları takip etmesi gerekir;

İskonto ve İştira Kredisi Arasındaki Fark Nedir?

İskonto ve iştira kredisi, bankalar nezdinde aynı amaca hizmet ettiğinden tek bir başlık altında müşterilere sunulur. Genellikle iskonto iştira kredisi olarak bilinen bu finansman türü, bireysel müşterilerin dışında ticari işletmelere, KOBİ’lere ve kurumsal firmalara sunulur. Ancak bu iki kredi türünü birbirinden ayıran en temel arasındaki fark, krediye konu olan çek ya da senetlerin belediye sınırları içerisinde olup olmadığıdır. Krediye konu olan çek ya da senedin ödeme yeri ile banka şubesi, belediye sınırları dışında ise iştira kredisi, belediye sınırları içerisinde ise iskonto kredisi olarak adlandırılır. 

Örneğin iskonto kredisinin teminatı için sunulan senet ya da çek borcu olan kişi Ankara sınırları içerisinde ikamet ediyorsa banka şubesinin de Ankara sınırları içerisinde olması gerekir. Ancak senet borçlusu Ankara sınırları içerisinde banka şubesi İzmir sınırları içinde ise çekilecek kredi türü iştira kredisi olarak adlandırılır. 

İskonto ve İştira Kredisi Ödenmezse Ne Olur?

İskonto ve iştirak kredilerinin herhangi bir gecikme yaşanmadan geri ödenmesi son derece önemlidir. Bu kredinin ödeme dönemi geldiği takdirde ödenmemesi, işletmelerin ticari kimliğine zarar verebilir ve ticari sicilin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilir. Ayrıca kredinin ödenmemesi durumunda işletmenin kredi notunda da düşüş yaşanabilir.  Bankalar, vaktinde ödenmeyen kredi tutarının tahsil edilmesi için işletmeye başvurabilir. Bu durumda işletme, bankadan aldığı kredi limitini geri ödemekle yükümlüdür. Ancak işletme, bankanın başvurusu sonucunda da herhangi bir ödeme gerçekleştirmezse yasal yollara başvurulur. 

İşletmenin talep ettiği kredi tutarını almasının ardından banka, teminat olarak karşı taraftan çek ya da senet alır. Alınan bu kıymetli evrakların vade süreleri ve ödeme günleri banka tarafından takip edilir. Dolayısıyla kredi vadesi geldiğinde işletmelerin aylık ödeme tutarını eksiksiz bir şekilde bankaya yatırması gerekir. 

İskonto ve İştira Kredisi Başvurusu Nasıl Yapılır?

İskonto ve iştira kredisine başvuru yapmak isteyen bireyler, bankaların fiziki şubelerini ziyaret etmeleri ya da dijital bankacılık hizmetlerini kullanmaları gerekir. Başvuru adımları ise aşağıdaki gibidir;

• Başvuru için gerekli belgelerin hazırlanması,
• İskonto ve iştira kredisi veren bankanın belirlenmesi,
• Banka seçiminin ardından başvuru kanallarının incelenmesi, ( Başvuru kanalları bankadan bankaya değişiklik gösterir. )
• Çek ve senetlerin aslı ile en yakın bankayı ziyaret etmek ya da dijital bankacılık hizmetleri aracılığıyla başvuru yapmak

Başvuru yapmadan önce bankaların başvuru kanallarını incelemek önemlidir. Örneğin Ziraat Bankası ve DenizBank, yalnızca fiziki şube ziyareti ile başvuru kabul ederken Garanti BBVA; mobil uygulama, internet şube ya da fiziki şube ziyareti ile başvuru kabul etmektedir. Banka, tüzel firmalar için Garanti BBVA mobil ya da internet şube üzerinden başvuru fırsatı sunmaktadır. Tüzel firma sahipleri mobil uygulama üzerinden sırasıyla Kurumsal > İşlemler > Başvurular > Ticari Kredi Kullanımı adımlarını; İnternet şube üzerinden ise ​​Başvuru > Ticari Kredi Kullanımı adımlarını takip etmesi gerekir. 

İskonto ve İştira Kredisinde Gerekli Belgeler Nelerdir?

İskonto ve iştira kredisi çekmek isteyenlerin çeşitli belgeleri tamamladıktan sonra başvuru yapması gerekir. Bankaların talep ettiği belgeler, tüzel kişilere ya da şahıs firmalarına göre belirlenir. Başvuru sırasında istenen belgeler bankadan bankaya değişiklik gösterse de genel olarak talep edilen belgeler aşağıdaki gibidir; 

Tüzel kişilerden talep edilen belgeler (varsa kefil için de talep edilen belgeler);

• Kefil ve ortakların nüfus cüzdanı aslı ya da fotokopisi,
• Her bir ortağın imza sirküleri,
• Oda kayıt belgesi (varsa),
• Vergi levhası
• Son iki yıla ait hesap defteri,
• Son iki yıla ait gelir tablosu,
• Mal varlığı dökümü ( her bir ortağın tapu fotokopisi),
• Kuruluş ve son yıla ait ticaret sicil gazetesi,

Şahıs firmalarından talep edilen belgeler (varsa kefil için de talep edilen belgeler);

• Nüfus cüzdanı aslı ya da fotokopisi,
• İmza sirküleri,
• Oda kayıt belgesi (varsa),
• Son iki yıla ait bilanço,
• Son iki yıla ait gelir tablosu,
• Topu fotokopileri.

Kimler İskonto ve İştira Kredisi Çekebilir?

İskonto ve iştira kredileri, küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından çekilir. Bu kredi türüne başvuru yapabilecek kişiler ya da kuruluşlar ticari hizmet veren şirketler ve KOBİ kuruluşlarıdır. İskonto ve iştira kredisine başvuru yapabilecek kişiler ve kuruluşlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• KOBİ’ler,
• Şahıs şirketleri,
• Limited şirketler,
• Ticari kuruluşlar,
• Anonim şirketler.

Faizsiz İskonto (İştira) Kredisi Veren Bankalar Hangileridir?

Türkiye'de, faizsiz bankacılık prensiplerine uygun olarak iskonto (iştira) kredisi sunan katılım bankaları arasında Kuveyt Türk, Albaraka Türk, Vakıf Katılım Bankası, Ziraat Katılım Bankası ve Türkiye Finans bulunmaktadır.

En Düşük Faizli İskonto (İştira) Kredisi Veren Banka Hangisi?

İskonto (iştira) kredileri, bankaların belirlediği politikalara ve güncel piyasa koşullarına göre farklı faiz oranları ile müşterilere sunulur. Ayrıca bu bankaların belirlediği faiz oranları, kredinin vade süresine göre de değişiklik gösterir. İş Bankası, Garanti BBVA ve Ziraat Bankası gibi bankalar; avantajlı faiz oranları ile firmaların iskonto (iştira) kredisine kolay bir şekilde başvuru yapabilmesine destek verir. Ancak bireylerin, bu finansman türüne başvurmak için öncelikle düşük faiz oranları sunan bankayı araştırması daha sonra ilgili bankanın kendine en yakın şubesini fiziki ziyaret ederek güncel bilgi alması gerekir.