Bireylerin bankalara ihtiyaç duymasının sebepleri arasında finansman desteğine ihtiyaç duymaları yer alır. Özellikle ticari faaliyetlerin karşılanması için sıkça kullanılan gayrinakdi krediler, işletmenin operasyonlarını yürütmek ve büyüme stratejilerini sürdürmek için kullanılır. Gayrinakdi kredi çeşitlerinden biri olan teminat mektupları, taahhüdün yerine getirileceğini garanti eden resmi bir belgedir. Hukuki ve ticari işlemler sırasında iki tarafın birbirine olan güvenini sağlamak için teminat mektubu düzenlenir. Yapılan işin niteliğine göre düzenlenen teminat mektubu çeşitleri farklılık gösterir.
Bu yazımızda, teminat mektubunun ne olduğuna, nasıl alındığına ve şartlarının neler olduğuna değineceğiz. Ayrıca teminat mektubu için gereken evrakların hangileri olduğunu ve en kolay teminat mektubu veren bankaları kapsamlı bir şekilde ele alacağız.
Teminat mektubu; bir işin belirli bir süre içerisinde ve çeşitli koşullar doğrultusunda gerçekleşeceğini ya da borcun belirtilen süre içerisinde ödeneceğini garanti altına almak üzere bankalar tarafından hazırlanan belgedir. Mal alımı, gümrük ve mahkeme işlemleri gibi pek çok konuları içeren teminat mektupları; çeşitli para birimleri üzerinden süreli ya da süresiz şekilde düzenlenerek gerçek ya da tüzel kişilere verilir. Herhangi bir sermaye olmadan iş yapmaya olanak sağlayan du belgeler, maliyet açısından yüksek avantaj sağlar.
Teminat mektubu işlemi, bankanın garanti verdiği kurum ya da kişi (lehtar), alacaklı taraf (muhatap) ve banka (garantör) arasında gerçekleşir. Teminat mektubunda taraflar arasında yapılan ticari anlaşmaların risklerini göz önünde bulundurarak güvence veren taraf bankalardır. Bireyler bankalara teminat mektubu almak için başvuruda bulunur. Belge alındıktan sonra ise belirtilen süre içerisinde belgede yer alan bilgiler kapsamında ödeme yapar.
Bankaların bireylere teminat mektubu verebilmesi için başvuruda bulunan kişinin kredi notu önemlidir. Bu durumda bireylerin yüksek kredi notuna sahip olması, bankaların kendilerini de güvence altına almasına yardımcı olur.
Banka teminat mektubu almak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
Teminat mektubu için gerekli evraklar, bankaların belirlediği politikalar gereği değişiklik gösterebilir. Ancak yaygın olarak talep edilen evraklar aşağıdaki gibidir:
Bankalar, teminat mektubu şartları gereği başvuru yapan bireylerin risk profilini ve kredi notunu göz önünde bulundurur.
En kolay teminat mektubu veren bankalar arasında Garanti BBVA, Akbank, Kuveyt Türk, İş Bankası, Vakıfbank ve QNB Finansbank yer alır. Detaylı bilgi, ücret ve komisyon gibi detaylar için fiziki şubeleri ziyaret etmek gerekir.
Bu bankaların başvuru kanalları ise aşağıdaki gibidir:
Banka Adı | Başvuru Kanalları |
---|---|
Garanti BBVA | Mobil ya da İnternet Şube |
Akbank | Akbank Mobil |
Kuveyt Türk | Kuveyt Türk Mobil ya da İnternet Şube |
İş Bankası | İşCep ya da Ticari İnternet Şube |
Halkbank | Kurumsal İnternet Şube |
Yapı Kredi | Yapı Kredi Mobil ya da Kurumsal İnternet Şube |
Ziraat Katılım | Fiziki Şube |
Alternatif Bank | İnternet Şube |
Teminat mektubu komisyonu, bankaların politikalarına ve dönemsel unsurlara göre değişiklik göstermekle birlikte %0,1 ila %3,00 arasındadır. Banka teminat mektubu masrafı, bankaların üstlendiği risk seviyesine göre belirlenir. Bu oranlar bankaların kredilendirme ölçeğine, mektubun süresine ve türüne göre değişiklik gösterir. Bu komisyon tutarı, BDDK tarafından incelenir ve denetlenir.
Teminat mektubu komisyon hesaplama işlemleri, belgede konu olan işlem miktarı ve yıl üzerinden gerçekleştirilir. Bireyin belgesi üzerinde yer alan miktar ile komisyon oranı çarpılır. Bulunan sonuç ile tahsil edilme türüne göre (aylık, yıllık) ödenecek miktar bulunur.
Teminat mektubu komisyon oranları; 3’er aylık, 6’şar aylık ya da yıllık olarak tahsil edilir. Örneğin, 750.000 TL tutarında bir teminat mektubu için banka %4 oranında komisyon uyguluyorsa, yıllık toplam komisyon tutarı 30.000 TL olacaktır. Bu tutar, 3 aylık dönemlerde 4 eşit taksit halinde tahsil edilecektir. Her bir 3 aylık ödeme, 30.000 TL’nin dörtte biri olan 7.500 TL’dir.
Banka ayrıca, bu komisyon tutarına %5 oranında Banka ve Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) ekler. Her bir 3 aylık ödemeye eklenecek BSMV tutarı 7.500 TL’nin %5’i, yani 375 TL’dir. Dolayısıyla her 3 aylık ödeme tutarı BSMV dahil toplam 7.875 TL olacaktır.
Teminat mektubu için ödenen komisyon ve BSMV, gider hesaplarına yazılarak banka hesabına borç kaydedilir. Bu şeklde teminat mektubu muhasebe kaydı da yapılmış olur.
Teminat mektubu iadesi için bireylerin teminat mektubu iadesi talebi oluşturması ve dilekçe yazması gerekir. Bu dilekçe sonucunda banka gerekli incelemeleri yapar ve iade sürecini başlatır.
Banka teminat mektubu iadesi için sözleşme ve işlem şartının yerine getirilip getirilmediğini kontrol eder. Özellikle kamu ihaleleri için verilen teminat mektubunun iadesinde borçsuzluk belgesi ve ilişiksiz yazısının alınması gerekir. Ardından teminatı veren kuruma iade talebinde bulunulur. Bu talep içerisinde iade şartları ve iş tanımı yer alır. İstenen belgeler temin edildikten sonra iade süreci başlar. Ancak iade sürecinin sonuçlanması, teminat türüne ve sözleşmede yer alan şartlara göre değişiklik gösterir.
Teminat mektubu iade şartları, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 392. maddesinde belirtilir. Bu maddeye göre teminatın iade edilmesi için asıl davaya ilişkin hükmün kesinleşmesi ya da tedbir kararının kalkmasından itibaren 30 gün içinde tazminat davasının açılmamış olması gerekir.
Evet, lehtarın muhataba olan borcunu hiç ödememesi ya da verilen şartları gerektiği şekilde yerine getirmemesi halinde muhatap zarara uğrar ve risk meydana gelir. Bu durumda muhatap, teminat mektubunun paraya çevrilmesi talebi ile bankaya müracaat edebilir. Banka talebi inceleyerek karara varır.
Kesin teminat mektubu, bir kişinin sözleşme veya şartnamedeki taahhütlerini yerine getireceğini garanti eden ve yatırılması gereken kesin teminat tutarının yerine geçen bir belgedir.
Kesin teminat mektubunun alınması için ihaleyi kazanmış olmak ve bunun kesinleşmiş olması gerekir. Ardından çalışılan bankaya kesin teminat mektubu başvurusu yapılır. Banka, talebi değerlendirir, teminat oranlarını hesaplayarak kesin teminat mektubunu düzenler ve ilgili kuruma teslim eder.
Avans teminat mektubu, müteahhitler tarafından kazanılan kamu ya da özel sektör ihalelerinde geçerlidir. Bu ihalelerde bankalar, müteahhitlerin işe başlamaları için peşin avans miktarını garanti eder. Sözleşmede yer alan maddeler gereği müteahhitler taahhütlerini yerine getirdiği takdirde alacak tutarından düşmek kaydıyla avans şeklinde geri alır.
Avans teminat mektubunun alınması için ilgili bankaya başvuru yapılır. Başvuru sırasında avans tutarı, proje bilgileri ve sözleşme detayları ile ilgili çeşitli belgeler sunulur. Limit ve teminat şartları belirlendikten sonra banka, avans teminat mektubunu düzenler ve muhataba verir. Ancak bireylerin bu teminat için bankalar tarafından belirlenen işlem ücretini ve komisyon tutarını ödemesi gerekir.
Geçici teminat mektubu, kamu ve devlet ihalelerine katılımı desteklemek amacıyla verilir. Bu teminat mektubu türünde ihale kazanıldığı takdirde lehtar, kesin teminat ya da sözleşme imzalama adımlarını garanti eder.
Geçici teminat mektubunun alınması için talep formu, finansal belgeler, kimlik, şirket ve ihale bilgileri ile ilgili bankaya başvuru yapılır. Kamuya açık alanda yapılan ihalelerde belirli bir ücret karşılığında Takasbank Kamu Teminat Yönetimi Platformu'ndan referans numarası alınır. Mektup onaylandıktan sonra ilgili kuruma fiziksel olarak teslim edilir. Bireylerin geçici teminat mektubu alırken teklifin geçerlilik süresine ve ihale sonuçlarına dikkat etmesi gerekir.
Gümrük teminat mektubu, ithalat ya da ihracat işlemi sırasında ceza, vergi ve çeşitli mali yükümlülüklerin ortaya çıkması sonucunda ödeme yapmayı garanti eden belgedir. Bankalar tarafından düzenlenen gümrük teminat mektubu, gümrük idarelerine sunulur.
Gümrük teminat mektubunun alınması için şirket bilgileri, gümrük beyannamesi ve Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu numarası ile bankalara başvuru yapmak gerekir. Bankanın belirlediği teminat limiti sonucunda gümrük işlemlerinde oluşacak yükümlülüklerin karşılanması için mektup düzenlenir. Ardından hazırlanan belge, gümrük idarelerine sunulur.
İcra teminat mektubu, icra işlemlerinin geçici olarak doldurulması sürecinde borçlu olan kişinin alacaklı olan kişiye karşı güvence sağlaması için bankadan aldığı belgedir. Bu işlemde borçlu, istinaf ya da temyiz süresince icra takibinin durdurulmasını talep edebilir. Ancak borçlunun bu talebi oluşturması için icra dosyasına teminat miktarını yatırması gerekir.
İcra teminat mektubunun alınması için icra müdürlüğünden dosyanın konusu olan borca ilişkin üç aylık faizi bildiren kapak hesabı oluşturulması istenir. Ardından borçlu olan birey, belirlenen tutar üzerinden teminat mektubu almak için bankaya başvuru yapabilir. İcra teminat mektubu düzenlenirken tarih, dosya numarası, icra müdürlüğünün adı, kesin ve süresiz olduğunu belirtilmesi ve icra işleminin durdurulması amacıyla yazıldığının açıklanması gerekir. Ardından ilgili icra müdürlüğüne bu belge teslim edilir.
Kısa teminat mektuplarının süresi, ihaleye konu olan işin türüne ve özelliklerine bağlı şekilde belirlenir. Ancak kesin kabul ve garanti süresi 22 ay ve üzerinde bir süre olarak belirlenebilir.
Teminat mektubu damga vergisi oranı 2024 yılında binde 9,48'dir. Ancak bu oran, sözleşmenin türüne göre değişiklik gösterebilir.
Evet, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereğince Türkiye’de kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetleri aracılığıyla yerleşik sigorta şirketleri tarafından teminat mektubu verilebilir.
Teminat mektubunun kaybolması durumunda bankalara mektubun kaybolduğuna dair bilgilendirme yapılır ve mektubun hükümsüz kılınması için işlem talep edilir.
Hayır, teminat mektubunda lehdarın doğmuş ve doğacak herhangi bir hakkı bulunmamaktadır. Dolayısıyla herhangi bir suretle lehdarın borcu için teminat mektubuna haciz konulamaz.
Teminat mektubu, Borçlar Kanununda belirtilen süre gereği 10 yıldır.
Türkiye’de teminat mektubu veren sigorta şirketleri arasında Egeiz, DMT Sigorta, Allianz, Doğa Sigorta, Atlas Mutuel, Ankara Sigorta, Anadolu Sigorta ve Quick Sigorta yer alır.
Geçici teminat mektubunun ayırt edilmesi için belirlenen numara benzersizdir ve bankalar tarafından 10 ila 12 haneli bir sayı olarak belirlenir. Elektronik teminat mektuplarında belirlenen teminat mektup numarası ise 32 haneden oluşur.
Kesin teminat mektubunun iadesi için borçsuzluk yazısının ve ilişiksiz belgesinin alınması gerekir.
Kesin teminat mektubu süresi, sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren 22 aydır. Bu süre muhatap, lehtar ve bankanın anlaşması aracılığıyla belirlenir. Sürenin uzatılması için ise vade bitmeden önde talepte bulunmak gerekir.
Kesin teminat mektubunun süresinin dolması halinde teminatın geçerliliği sona erer. Ancak sürenin uzatılması için yeni bir talep oluşturulabilir.
Teminat mektubu komisyonu, 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı aracılığıyla izlenir.
Teminat mektubu süresi bitince hükümsüzlük ile sonuçlanır. Dolayısıyla süresi dolan teminat mektubu, herhangi bir işleme gerek kalmadan geçersiz sayılır.
Evet, teminat mektubu para yerine geçebilir. Ancak muhatabın zarar uğraması ve risk gerçekleşmesi durumunda muhatabın bankaya talepte bulunması gerekir.
Teminat mektubunun geçerlilik süresi 10 yıl olarak belirlenmiştir. .
Evet, teminat mektupları 4734 sayılı kanun kapsamında yapılan kamu ihaleleri sözleşmelerinde teminat olarak kabul edilir.
Evet, teminat mektubu ile borç ödemesi yapılabilir. Bankalar tarafından verilen teminat mektupları kapsamında bu borçların ödeneceği garanti edilir.
Teminat mektubunun bankaya iade edilmemesi durumunda ilgili taraflar arasında yasal işlemler başlar ve teminatın iadesi ile ilgili süreç başlatılır.
Evet, kesin teminat iadesinde, ilgili işe dair vergi borcunun bulunmaması şarttır.
İpotek karşılığı teminat mektubu almak için bir gayrimenkul üzerine ipotek verilmelidir. İpotekli gayrimenkulün değeri bilindikten sonra başvuru yapılmalıdır.