Arbitraj, riskleri küçük tutarak ya da oluşacak riski ortadan kaldırarak kazanç sağlamayı mümkün kılan finansal bir işlemdir. Bu işlemin amacı; döviz, hisse senedi ya da kripto paraların alış-satış işlemleri sırasında piyasadaki fiyat farklılıklarından faydalanarak kâr elde etmektir. Bu durumda piyasada oluşan dengesizlik sonucunda yatırımcı, alış satış işlemi yapar ve piyasanın işlem hacminde artış meydana gelir.
Bu yazımızda arbitrajın ne olduğunu, nasıl hesaplandığını, hangi bankalardan ve nasıl yapıldığını ayrıntılı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca arbitraj fonu, arbitraj oranı ve vergi arbitrajı gibi konular hakkında kapsamlı bilgiler paylaşacağız.
Arbitraj; farklı piyasalarda işlem gören taşınabilir mal, para ya da altın ve gümüş gibi değerli madenler üzerinden yapılan bir işlemdir. Arbitraj işlemi sırasında bu mallar ve madenler üzerinden alış-satış işlemi gerçekleştirilir. İşlem sırasında piyasada oluşan fiyat farklılıkları neticesinde mallar, eş zamanlı olarak düşük olan piyasadan alınarak yüksek fiyatlı piyasaya satılır ve yatırımcılar risksiz bir şekilde kazanç elde eder. Arbitraj işlemi sırasında zaman dilimleri esas alınarak fiyat farklılıkları bulunur ve işlemin gerçekleşmesi için alış satış sırasında hızlı olmak ve eş zamanlı hareket etmek gerekir. Bunun nedeni ise arbitrajın yarattığı fırsatların kısa olmasıdır.
Arbitraj işleminin kârlı şekilde gerçekleştirilmesi için maliyetlere dikkat edilmesi gerekir. Aynı zamanda bu işlemi gerçekleştiren kişilerin fiyattaki değişimi ve piyasa dengesizliklerini anında tespit etmesi gerekir. Tespit sırasında varlık yönetim aracı olan arbitraj fon, aynı varlığı farklı fiyat aralıklarından yararlanmak için kullanır ve yatırımcıya kazanç sunar.
Arbitraj işleminin yapılabilmesi için yatırımcılar tarafından seçilen ürünün piyasadaki alış satış işleminin farklı fiyatlarla gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu durumda spot fiyat ve vadeli fiyat arasında farklılık olması önemlidir. Eğer seçilen ürün her piyasada aynı şekilde fiyatlandırılmış ise arbitraj işlemi gerçekleştirmek mümkün değildir.
Arbitraj yapmanın püf noktaları aşağıdaki gibi sıralanmıştır:
En iyi arbitraj siteleri aşağıdaki gibidir:
Arbitraj muhasebe kaydı, finansal varlıklar ile döviz arasında oluşan fiyat farklılıklarından elde edilen kazançlar ile yapılan işlemdir. Bu işlem sırasında döviz ya da varlığın hem alışı hem de satışı kayda geçirilmelidir. Ancak işlem sırasında döviz kuru ile kayıtlı kur arasında farklılıklar meydana gelebilir ve bu farklar olumlu ya da olumsuz olabilir. Bu nedenle oluşan farklar, kâr ve zarara göre farklı hesaplara kaydedilir.
Örneğin, 1 USD = 34,18 TL iken alınan dövizin satışı 35,02 TL’den yapılırsa elde edilen fark kambiyo kârları hesabına, 34,00 TL’den satılırsa kambiyo zararları hesabına kaydedilir.
Arbitraj hesaplama, işlem sonunda oluşan kârın analiz edilmesini sağlar. Arbitraj işleminin uygun bir şekilde yapılması için spot fiyat ve vadeli fiyat arasında yüksek farkın oluşması gerekir.
Arbitraj hesaplama formülü aşağıdaki gibidir:
Bankalardan arbitraj yapmak için öncelikle uygun bir hesap oluşturulması gerekir. Arbitraj; Garanti BBVA, Ziraat Bankası, Türkiye İş Bankası, Denizbank ve Yapı Kredi Bankası gibi bankalar aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Arbitraj hesabı oluşturduktan sonra işlem yapılacak olan yatırım aracı seçilir ve bu işleme uygun olan banka belirlenir. Yapılan işlemin ardından piyasadaki fiyat farklılıkları analiz edilir.
Bankalardan yapılan arbitraj işleminde yatırımcının profiline göre yıllık ve aylık getiri hesaplanır. Arbitraj işleminde gerçek kişiler için %10, tüzel kişiler için ise %0 stopaj oranı belirlenmiştir.
Arbitraj fonu, piyasanın fiyat değişikliğinden yararlanmaya odaklanır ve verimsizliği analiz ederek maliyet boşluğunun hızlı bir şekilde kapatılmasını sağlar. Örneğin piyasadaki fiyat skalası değişiminin ardından altını, en düşük maliyet ile satın alan bir birey, bu altını yüksek olduğu anda satarak kazanç elde eder. Arbitraj fonu, az riskli olduğu gibi yatırımcıların hisse senedi, döviz ve vadeli işlemlere yatırım yapmasını sağlayarak bağımsız bir kazanç elde etmesine olanak tanır.
Zaman içerisinde fiyat farklılıklarından etkilenmek istemeyen kişiler için arbitraj fonu mantıklı olabilir. Ancak bunun için temel bilgilere sahip olmak ve eş zamanlı işlem gerçekleştirmek son derece önemlidir. Bu fırsatlar aracılığıyla elde edilen getiriler düzenli olduğu gibi riskleri azaltabilir.
Arbitraj türlerinden biri olan vergi arbitrajı, vergi avantajı olarak da nitelendirilebilir. Vergi arbitrajı, vergi kanunlarındaki boşluklardan yola çıkarak vergi yükünü hafifleten strateji türüdür. Bu arbitraj türü, devletin vergi gelirlerini azaltan bir strateji olsa da vergi oranında oluşan farklılıklar ile elde edilen avantajlar bireyler için cazip gelebilir. Bu durumda bazı şirketler, gelirlerini düşük vergi alan ülkelere taşıyabildiği gibi çifte vergi anlaşmaları ile daha az vergi ödeyebilir.
Arbitraj oranı, iki piyasa arasında yapılan arbitraj işlemi sonucunda elde edilen kâr oranıdır. Varlığın alış ve satışı arasındaki fark bulunup işlem maliyeti çıkarıldıktan sonra sonuç bulunur ve bu sonuç arbitraj oranı olarak nitelendirilir.
Online arbitraj, satın alınan bir ürünün kazanç elde etmek için çeşitli satış platformları aracılığıyla satılmasıdır. İşlemin gerçekleştirilebilmesi için online mağazalara ve e-ticaret sitelerine üye olmak ve satıcı hesabı oluşturmak gerekir. Bu işlemin amacı, piyasanın fiyat farkından faydalanmak ve kâr elde etmektir. Satış yapacak olan bireylerin araştırma yapması ve satış yapacağı ürünün piyasadaki değerini öğrenmesi gerekir.
Online arbitraj, bir mağazadan alınan ürünün üzerine kâr ekleyerek başka bir mağazaya satılmasıdır. Örneğin bir ürünün fiyatı, Türkiye’de ve yurtdışında farklı olabilir. Bu durumda bireyler, kur farkından yararlanarak Türkiye’den satın aldığı bir ürünü başka ülkeye satarak kazanç elde edebilir. Satış işlemini dolar gibi çeşitli para birimlerinden yaparak kâr miktarını artırabilir.
Döviz arbitraj uygulaması, farklı ülkelerin para birimlerindeki dövizin dönüştürülmesidir. Döviz kurlarının hızlı şekilde değişmesinden dolayı arbitrajın hızlı yapılması gerekmektedir. İşlem sırasında bir ülkeye ait olan para birimi diğer ülkeye yüksek fiyattan satılır, elde edilen fark ise kazanç olarak nitelendirilir.
Döviz arbitrajı iki uçlu ve üçgen arbitraj olmak üzere iki şekilde yapılır.
E-ticaret arbitraj, mağazalar aracılığıyla alınan bir ürünün farklı bir platformda yüksek fiyatlı satılmasıdır. Bireyler, bu yöntem ile ürünü satın aldığı fiyat ile sattığı fiyat arasındaki fark üzerinden kâr elde eder. Bu arbitraj türü ile fiziksel ya da çevrimiçi mağazalar aracılığıyla ürün satın alınır ve internet üzerinden yeniden satılır. Örneğin, Türkiye’deki bir mağazadan online ya da fiziksel olarak ürün satın alan birey, ürünü döviz kurundaki dalgalanmalardan faydalanarak yurtdışına satabilir. İşlem sırasında Amazon gibi E-ticaret platformları tercih edilebilir ve düşük sermaye ile yüksek kazanç elde edilebilir.
Arbitraj yaparak para kazanma işlemi; döviz, menkul kıymetler, para ya da herhangi bir ürün üzerinden yapılabilir. İşlemin asıl amacı, düşük bir bütçe ile yüksek kazanç elde etmek olduğundan risk oranı son derece azdır. Bireyler döviz, altın ya da gümüş satın aldığında piyasadan etkilenmemek için hızlı şekilde hareket ederek tekrar satış yapabilir. Bunun üzerinden kazanç elde ederek değişken piyasa sayesinde kendini finanse edebilir. Ayrıca herhangi bir ürünü satın alan birey, bu ürünü çeşitli platformlar üzerinden kendi kâr payını ekleyerek satabilir.
Arbitraj işlemlerinin uygun ve doğru bir usulde yapılması gerekmektedir. İşlemin yasal olup olması, arbitrajın yapılacağı ülkeye göre değişiklik göstermektedir. Uygun şekilde yapılan arbitraj herhangi bir suç teşkil etmez fakat usule uygun yapılması önemlidir.
Hayır, arbitraj düşük riskli bir kazanç elde etme yöntemidir. Hızlı ve sağlıklı bir şekilde yapılan arbitraj, kişiye yüksek kâr kazandırabilir.
Evet, bireyler arbitraj işlemlerinde kâr ve zararın hesaplanması için BSMV’ye tabii tutulur. Bu vergilendirme sürecinde arbitraj yapılan kurumun politikaları göz önünde bulundurulur.
Hayır, online arbitraj işleminde şirket olmadan ve fazla maliyet harcamadan ürün satın alınabilir ve bu ürünün satış işlemi gerçekleştirilebilir.
E-ticarette arbitraj, herhangi bir platformdan alınan ürünün başka bir platform üzerinde yüksek fiyatlı satılmasıdır. Bu işlemde yapılan ticaretin maliyeti düşük olur.