Gider Pusulası Hesaplama Nasıl Yapılır? Tüm Stopaj Oranları
- Gider Pusulası Nedir?
- E-Gider Pusulası Nedir?
- Gider Pusulası Nasıl Hesaplanır?
- Gider Pusulası Stopaj Oranları 2024
- Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?
- Gider Pusulası Nereden Alınır?
- Gider Pusulası Düzenleme Sınırı Var mı?
- Gider Pusulası ile İşçilik Ödeme Nasıl Yapılır?
- İkinci El Cep Telefonu Alımında Gider Pusulası Nasıl Kullanılır?
- Gider Pusulası Kaç Nüsha Hazırlanır?
- Gider Pusulası ile Demirbaş Alımı Nasıl Yapılır?
- SIK SORULAN SORULAR
Gider pusulası hesaplama, vergi mükellefi olmayan kişilerden alınan mal ya da hizmetin muhasebe işlemlerinin doğru şekilde yapılmasını sağlar. Ayrıca bu hesaplama işlemi, KDV ve stopaj oranının mevzuata uygun şekilde yapılmasını sağlar. Hesaplama sırasında ödenen tutarın yasal sınırlara uygun olmasına dikkat edilmelidir. Hesaplamanın yanlış yapılması, usulsüzlüğün oluşmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle bilgilerin eksiksiz bir biçimde doldurulması gerekir.
Bu yazımızda gider pusulasının nasıl hesaplandığı, nasıl düzenlendiği ve nereden alındığı gibi sorulara detaylı yanıtlar vereceğiz. Ayrıca gider pusulasının stopaj oranlarının 2024 yılında ne kadar olduğu hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.
Gider Pusulası Nedir?
Gider pusulası, vergi mükellefi bulunmayan satıcı tarafından alınan ürünün ya da hizmetin belgelendirilerek muhasebe sistemine kayıt edilmesi için düzenlenen evraktır. Bu evrak, fatura hükmündedir ve satın alma işleminin usule uygun şekilde belgelendirilmesini sağlar. Yasal olarak düzenlenmesi gereken faturaların düzenlenmemesi halinde gider pusulası kullanılır. Bu belgenin resmi olması ile tüketici, satın aldığı bir malı ya da hizmeti kolayca iade edebilir. Ayrıca gider pusulası, mali işlemlerin kaydı olarak da görülür. Dolayısıyla vergi incelemeleri sırasında yapılan işlemlerin doğruluğu ispatlanabilir.
Gider pusulası; vergi mükellefi olmayan kişilerden temin edilen mal ya da hizmetin resmi olarak kayıt edilmesi, doktor ya da avukat gibi serbest meslek erbaplarına ödeme gerçekleştirilmesi ve basit usulde vergilendirilen mükelleflerden araç ya da makine gibi sabit kıymetlerin alınması için düzenlenir. Ayrıca ressam ya da heykeltıraş gibi kişilerden herhangi bir eserin satın alınması için de bu belgenin düzenlenmesi gerekir. Belgenin resmi olabilmesi için noterden tasdik edilmesi şarttır. Bu belgeler kullanım türlerine göre 3’e ayrılır. Üstten perforajlı gider pusulası ve üstten veya yandan tutkallı gider pusulası elde yazılır. A4 üzerine 3’lü gider pusulası ise e-ticaret sektöründe kullanılır.
E-Gider Pusulası Nedir?
E-gider pusulası, vergi mükellefi olan ya da olmayan taraflar arasında düzenlenen ve gider raporlarının elektronik ortamda tutulmasını sağlayan e-dönüşüm uygulamasıdır. Bu belge, gider pusulasının elektronik versiyonudur ve yeni bir belge olmamakla beraber gider pusulası ile aynı hukuki niteliği taşır. Muhatabın talebi doğrultusunda bu belge, elektronik ortamdan kolayca iletilebilir. Bu uygulamaya geçiş esnasında GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) tarafından yapılan incelemeler sonucunda vergi uyum oranı yetersiz ya da riskli olan mükelleflere yazılı bildirim ya da resmi site üzerinden duyuru yayımlanır. Bu durumda mükelleflere ciro miktarına bakılmadan minimum 3 ay içerisinde e-gider pusulasına geçme şartı koyulur. Mükellefler ise belirtilen süre içerisinde uygulamaya dahil olarak e-gider pusulası düzenlemek zorundadır.
E-gider pusulası, raporlamanın yapılması ve belgelerin elektronik ortamda muhafaza edilmesine yardımcı olur. Bu uygulama sırasında elektronik sertifika ile imzalanan e-gider pusulasının en az bir örneği çıktı olarak alınır ve muhatabı tarafından ıslak imza ile imzalanır. Muhatabın talebi doğrultusunda ıslak imzalı belge, kağıt olarak muhafaza edilir. Uygulamaya dahil olmak için yönetmeliğe uygun şekilde başvuru yapılması gerekir.
E-gider pusulasında bulunması gereken bilgiler şu şekildedir:
- Alıcının ve satıcının adı, soyadı, kimlik numarası ve ikametgah adresi
- Alıcının vergi dairesi,
- Belgenin tarih, saat ve dakika hesabıyla düzenlenme zamanı,
- Belge numarası,
- İşin mahiyeti, iş ücretine ve kesinti tutarına dair belgeler,
- Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen karekod.
Bu uygulamada geçerli olan karekod işlemleri; sorgulama, doğrulama ve görüntüleme işlemleri için alınır. Mükellefler, e-gider pusulası üzerinde yer alan zorunlu bilgilere ek olarak kendi ihtiyaçları doğrultusunda da çeşitli bilgilere yer verebilir.
Gider Pusulası Nasıl Hesaplanır?
Gider pusulası hesaplama, brüt ve net tutar üzerinden iki farklı yöntemle gerçekleştirilir. Bu hesaplama işlemi sırasında stopaj oranlarını bilmek gerekir. Brüt tutar üzerinden net ödenecek tutarı bulmak için stopaj oranı 100’e bölünür ve brüt tutar ile çarpılır. Bulunan sonuç ise brüt tutardan çıkarılır.
Net ödenecek tutar üzerinden brüt tutarı bulabilmek için ise stopaj oranı 100’e bölünür ve 1’den çıkarılır. Ardından net tutar, çıkan sonuca bölünür.
Gider pusulası hesaplama formülü net ve brüt tutar için ayrı ayrı olmak üzere şöyledir:
- Net Tutar = Brüt Tutar - ( Brüt Tutar x Stopaj Oranı / 100 )
- Brüt Tutar = Net Tutar / ( 1 - Stopaj Oranı / 100 )
Örneğin net ödeme miktarı 60.000 TL olan dokuma ürünlerinin brüt tutarını bulmak isteyen bir kişinin, bu ürünler için belirlenen stopaj oranı miktarının %2 olduğunu bilmesi gerekmektedir. Bu durumda stopaj oranı 1.224,49 TL olan ürünlerin brüt tutarı ve gider pusulasına yazılacak olan miktar 61.224,49 TL olur.
Gider Pusulası Stopaj Oranları 2024
Gider pusulası stopaj oranları, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesine dayanarak belirlenir. Bu oranlar, işletmelerin vergi yükümlülüklerine uygun esasta giderlerini belirlemesi ve bu giderleri belgelemesi için önemlidir. Fakat serbest meslek ödemeleri ve esnaf muaflığından yararlananların mal ve hizmet temini karşısında yapılan ödemeler için herhangi bir stopaj oranı belirlenmemiştir.
2024 yılına ait gider pusulası stopaj oranları aşağıdaki gibidir:
| Ödeme Türü | Stopaj Oranları |
|---|---|
| Hurda alımları | %2 |
| Dokuma ürünleri, çarşaf, kilim, örgü,havlu, nakış işleri, turistik eşya, süpürge, sepet, dantel, paspas, fırça, hasır gibi ürünlerin alımı | %2 |
| Diğer mal statüsündeki alımlar | %5 |
| Ürün ve hizmet bedelinin ayrılmaması halinde diğer hizmet statüsündeki alımlar | %10 |
| PTT acenteliği faaliyetinden elde edilen kazançlar | %17 |
| Vergi mükellefi olmayan, muafiyetten yararlanmayan satıcıların komisyon ve prim ödemeleri | %20 |
Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?
Gider pusulası muhasebe kaydı işlemlerinin yapılması için düzenlenen bir belgedir. Bu belgenin düzenlenmesi için vergi dairesinden gerekli izinlerin alınması gerekir. Başvurunun üzerine vergi dairesi tarafından başvuranın vergi levhasına göre bir izin belgesi düzenlenir ve hazırlanan bu izin belgesi noterden ya da Maliye Bakanlığı’ndan alınır. Ardından herhangi bir matbaadan gider pusulası basılır ve gider pusulası düzenleme işlemleri yapılır.
Gider pusulası düzenleme işlemlerinde belge üzerinde gider pusulası ibaresi, Maliye Bakanlığı logosu ve il kodunun bulunması gerekmektedir. Ardından kişinin unvanı, adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi numarası, seri numarası, sıra numarası ve belgenin düzenlendiği tarih doldurulmalıdır. Tüm bu işlemlerin ardından işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı ve toplam tutarı yazılır. Ardından hesaplanan tutara göre gelir vergisi oranı ve stopaj tutarı, KDV oranı ve tutarı, toplam kesinti miktarı ve ödenecek net tutar girilir. Bu belge iki nüsha olarak düzenlenir ve belgede ödeme yapılan kişinin ödemeyi aldığına dair bir ibarenin bulunması gerekir. Pusula üzerinde kişinin adı, soyadı, imzası, adresi yer alır ve iki tarafa da belgenin bir nüshası verilir. Bu uygulamanın amacı, pusulanın geçersiz sayılmamasıdır. İmzaların atılmaması durumunda gider pusulasının bir geçerliliği kalmayacak olup resmi evrak niteliği taşımayacaktır.
Gider Pusulası Nereden Alınır?
Gider pusulası, maliye ile anlaşmalı olan matbaalar ve boş cilt satan kırtasiyelerden alınabilir. Kırtasiyelerden alınan pusulalar, notere onaylatıldıktan sonra kullanılır. Aynı zamanda GİB üzerinden de e-gider pusulası alınabilir. Ancak bu belge, muhatabın ıslak imza ile imzalaması sonucunda geçerli olur.
Gider Pusulası Düzenleme Sınırı Var mı?
Gider pusulası, iki nüsha halinde düzenlenir ve bu işlemde herhangi bir düzenleme sınırı bulunmamaktadır. Yani gider pusulasının alt ve üst sınırı olmadan düzenleme işlemi yapılabilmektedir. Bu doğrultuda önemli olan belgenin Gelir Vergisi Usul Kanunu’na uygun şekilde düzenlenmesidir. Düzenlenen belge, her iki taraf arasında imzalanır ve işlem gerçekleştiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde gider pusulasının düzenlenmesi gerekmektedir.
Gider Pusulası ile İşçilik Ödeme Nasıl Yapılır?
Gider pusulası ile işçilik ödemesi, vergi mükellefi olmayan kişilerden alınan hizmetler için düzenlenen bir belgedir. Bu belge, işçilik bedelinin brüt tutar üzerinden hesaplanarak, gelir vergisi üzerine stopaj uygulanmasını içerir. Genellikle işçilik ödemesi üzerinden %10 oranında gelir vergisi kesintisi yapılır ve işçiye net ödeme gerçekleştirilir. Gider pusulası, işverenin hem işçilik bedelini belgelendirmesine hem de vergi yükümlülüklerini yerine getirmesine olanak tanır. Bu işlem, vergi mükellefi olmayan kişilerle çalışıldığında yasal bir zorunluluktur.
İkinci El Cep Telefonu Alımında Gider Pusulası Nasıl Kullanılır?
İkinci el cep telefonu alımında gider pusulası, vergi mükellefi olmayan kişilerden yapılan cep telefonu alımlarında kullanılır. Eğer telefon vergi mükellefi olmayan birinden alınıyorsa gider pusulası düzenlenir ve KDV ya da stopaj kesilmez. Ancak esnaf muafiyetinden yararlanan kişilerden alım yapılırsa %5 stopaj uygulanır. Bu işlemle, satın alma işlemi yasal olarak belgelenmiş olur ve fatura yerine geçer.
Gider Pusulası Kaç Nüsha Hazırlanır?
Gider pusulası, iki nüsha halinde hazırlanır ve bir nüshası mükellefe, diğer nüshası ise malı ya da hizmeti satan kişiye verilir. İki nüsha halinde hazırlanmayan, eksik ya da yanlış bilgi içeren gider pusulasının herhangi bir geçerliliği olmamakla birlikte muhasebe kayıtlarında da geçersiz sayılacaktır. Ancak bu belgenin geçerlilik kazanabilmesi için her iki tarafa gider pusulasının verilmesi ve muhatabın belgeyi ıslak imza ile imzalaması gerekmektedir.
Gider Pusulası ile Demirbaş Alımı Nasıl Yapılır?
Gelir Vergisi Kanunu’na göre gider pusulası ile demirbaş alımı sırasında ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti sayılan faaliyetler doğrultusunda yapılan hizmetler vergiye tabii tutulur. Bu durumda şirkette faaliyet gösteren makineler, alet ve edevat vb. demirbaşlar, mükellef olmayan bir kişiden satın alınırsa KDV oranının hesaplanması gerekmez. Ancak Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi uyarınca %5 gelir vergisi stopajının uygulanması gerekir.
SIK SORULAN SORULAR
Gider Pusulası En Fazla Ne Kadar Kesilir 2024?
Gider pusulasının kesimi için herhangi bir alt ve üst limit söz konusu değildir. Bu durumda gider pusulası, birden fazla kez kesilebilmektedir.
Gider Pusulası KDV'li Kesilir mi?
Hayır, gerçek usulde vergi mükellefi olmayan kişilerin mal veya hizmet satın alması durumunda gider pusulası üzerinde KDV hesaplanmamaktadır. Gider pusulası hesaplaması, gelir vergisi kesintisi yani stopaj oranı üzerinden gerçekleştirilir.
Gider Pusulası ile Kimlere Ödeme Yapılabilir?
Gider pusulası ile vergiden muaf olan esnaflara, serbest meslek erbaplarına, saha satışı yapanlara ve basit usulde vergilendirilen esnaflara ödeme yapılabilir.
Gider Pusulası Hangi Beyanname ile Verilir?
Gider pusulası Muhtasar ve Prim Hizmet Beyanname ile verilir. Bu beyannamede 145 ve 146 olmak üzere iki adet kod bulunur. Muhtasar beyannamede bildirilen stopaj oranı ile talep edilen tutar ödenir.
Gider Pusulası ile Gider Makbuzu Arasındaki Fark Nedir?
Gider pusulası, alıcı tarafından düzenlenerek kayıtlara işlenen ve stopaj oranları ile gösterilen bir belgedir. Gider makbuzu ise hizmeti sunan kişi tarafından düzenlenir ve makbuz üzerinde hem stopaj hem de KDV kesintileri yer alır.
Gider Pusulası Notere Onaylatılır mı?
Evet, gider pusulası mükellefler tarafından anlaşmalı matbaalardan bastırılır ve notere götürülerek her sayfasında numara olacak şekilde onaylatılır.
Gider Pusulasında İmzayı Kim Atar?
Gider pusulası, pusulayı düzenleyen kişi tarafından malı ya da hizmeti satın alacak kişiye imzalatılır.
Gider Pusulası Bankadan Ödenir mi?
Evet, gider pusulası banka, PTT ve çeşitli ödeme kuruluşları aracılığıyla ödenebilir. Bu ödemelerin dekontları zorunlu bilgileri içerdiği takdirde gider pusulası yerine geçer.
Gider Pusulası T.C. Zorunlu mu?
Evet, gider pusulasının vergi mükellefleri için düzenlenmesi durumunda T.C. kimlik numarasının sisteme kayıt edilmesi gerekmektedir.
Gider Pusulası Kaldırıldı mı?
Hayır, gider pusulası kaldırılmamıştır ancak düzenlemelere ilişkin çeşitli değişiklikler yapılmıştır.
Apartman Yönetimi Gider Pusulası Düzenleyebilir mi?
Apartman ve site yönetimi, yapılan işlemlere ya da satın alınan mallara ilişkin gider pusulası düzenleyerek satış yapan kişiye imzalatır. İmzalanan belge ise fatura hükmünde kullanılır.
